17. AVGUST

1908. – Umro je srpski pisac Radoje Domanović, najveći srpski satiričar, koji je oštro, kritički i duhovito slikao vlast ogrezlu u korupciju i nasilje, lažno rodoljublje i do servilnosti poslušno građanstvo. Posle završetka Velike škole u Beogradu, bio je nastavnik u Vranju, Pirotu i Leskovcu, a iz službe je otpušten kao protivnik režima Obrenovića. Od 1905. do smrti bio je šef korektora Državne štamparije u Beogradu. Uređivao je satirični list “Stradija”. Počeo je realističkim pripovetkama iz seoskog života, ali je ubrzo počeo da piše satiru, stvorivši dela univerzalne vrednosti. Dela: satirične pripovetke “Stradija”, “Vođa”, “Danga”, “Mrtvo more”, “Kraljević Marko po drugi put među Srbima”. >>>

1552. – Završeno je štampanje prve knjige u Beogradu poznate kao “Beogradsko četvorojevanđelje”. Knjigu je krupnim ćiriličnim slovima, koja je rezao jeromanah Mardarije, štampao Trojan Gunduluć, član Dubrovačke kolonije u Beogradu, koji je nastavio posao kneza Radiše Dimitrijevića, posle čije je smrti preuzeo štampariju.
1743. – Mirom u Abou, kojim je Rusiji pripao južni deo Finske, okončan je rusko – švedski rat (1741-43).
1753. – Rođen je češki slavista Jozef Dobrovski (Josef Dobrovsky), najznačajnija ličnost češkog narodnog preporoda, autor gramatike češkog jezika i “Udžbenika staroslavenskog jezika” (1822), prve naučne gramatike staroslavenskih jezika.
1761. – Rođen je srpski političar i pravnik Sava Popović, poznat kao Sava Tekelija, predsednik Matice srpske, narodni dobrotvor. Velikim zaveštanjem od 150.000 forinti, nekoliko kuća i imanja, osnovao je 1838. u Budimpešti zadužbinu “Tekelijanum” pod upravom Matice srpske, kako bi srpskim đacima iz Vojvodine omogućio univezitetsko školovanje u glavnom gradu Ugarske. Aktivno je učestovovao u političkom životu ugarskih Srba i materijalno je pomogao Matici srpsku, koja ga je 1838. izabrala za doživotnog predsednika. Bavio se naučnim radom i prevođenjem i napisao zanimljive memoare “Građa ili materijal za opisanije života moga”. Pre Drugog svetskog rata, Matica srpska je iz Budimpešte prenela u Novi Sad biblioteku “Tekelijanuma”, a zgrada internata je uz odštetu ustupljena Mađarima.
1786. – Rođen je američki nacionalni junak i političar Dejvi Kroket (Davy Crockett), član Kongresa SAD od 1827. do 1831. i od 1833. do 1835. Poginuo je u martu 1836. braneći tvrđavu Alamo od Meksikanaca.
1786. – U Potsdamu je umro pruski kralj Fridrih II Veliki(Friedrich der Grosse), koji je tokom vladavine od 1740. do smrti stvorio od Pruske evropsku silu. Nasledio ga je Fridrih Vilhelm II.
1850. – Danska je prodala Velikoj Britaniji sva utvrđenja ivlasnička prava nad Zlatnom obalom u Africi.
1876. – Rođen je srpski generalštabni pukovnik Dragutin Dimitrijević Apis, glavni inspirator oficirske zavere i ubistva kralja Aleksandra Obrenovića i kraljice Drage Mašin 11. juna 1903, čime je odlučujuće doprineo da se na srpski presto vrati dinastija Karađorđević. Kao načelnik obaveštajnog odeljenja Glavnog generalštaba srpske vojske, povezao se s nacionalnooslobodilačkim pokretima i organizacijama Srba van Srbije, a 1911. je s nekoliko drugova osnovao tajnu organizaciju “Ujedinjenje ili smrt”, poznatu i kao “Crna ruka”, radi rušenja Otomanske imperije i Austro-Ugarske, kako bi bio ostvaren narodni ideal – ujedinjenje srpstva. Uhapšen je u Prvom svetskom ratu u decembru 1916. na Solunskom frontu, zbog insceniranog atentata na regenta Aleksandra Karađorđevića. Posle smrtne presude vojnog suda, donesene na montiranom procesu, s još dvojicom oficira je streljan u junu 1917. Prilikom revizije Solunskog procesa 1953, utvrđeno je da su atentat inscenirali sam Aleksandar i Radikalna stranka i svi osuđeni su rehabilitovani.
1879. – Osnovana je Francuska kompanija za izgradnju Panamskogkanala na čelu sa Ferdinandom de Lesepsom (Lessepes). Kompanija je bankrotirala 1889. izazvavši veliki politički skandal u Francuskoj, a gradnju kanala nastavile su SAD, nakon što su 1902. otkupile francusku koncesiju, dotad izvršene radove i znatan deo opreme za 40 miliona dolara i osnovale Zonu Panamskog kanala (1903).
1887. – Rođen je Karlo I, poslednji austrijski car (1916-18) iugarsko-hrvatski kralj (1916-19), naslednik Franca Jozefa I. Nakon neuspelih pokušaja da u toku Prvog svetskog rata sklopi separatni mir i monarhiju reformiše u federalnu državu, bio je prinuđen da se odrekne prestola i emigrira u Švajcarsku.
1896. – Džorž Karmak (George Carmack) otkrio je zlato u pritocireke Klondajk u Kanadi, izazvavši jednu od najmasovnjih “zlatnih groznica”.
1908. – Umro je srpski pisac Radoje Domanović, najveći srpski satiričar, koji je oštro, kritički i duhovito slikao vlast ogrezlu u korupciju i nasilje, lažno rodoljublje i do servilnosti poslušno građanstvo. Posle završetka Velike škole u Beogradu, bio je nastavnik u Vranju, Pirotu i Leskovcu, a iz službe je otpušten kao protivnik režima Obrenovića. Od 1905. do smrti bio je šef korektora Državne štamparije u Beogradu. Uređivao je satirični list “Stradija”. Počeo je realističkim pripovetkama iz seoskog života, ali je ubrzo počeo da piše satiru, stvorivši dela univerzalne vrednosti. Dela: satirične pripovetke “Stradija”, “Vođa”, “Danga”, “Mrtvo more”, “Kraljević Marko po drugi put među Srbima”.
1941. – Nemci su u Drugom svetskom ratu obesili na Terazijama ucentru Beograda tela petorice srpskih rodoljuba.
1943. – Savezničke snage uspostavile su, u Drugom svetskom ratu,kontrolu na Siciliji.
1945. – Vođa indonežanske borbe za nezavisnost Ahmed Sukar noproglasio je nezavisnost Indonezije od Holandije i osnivanje jedinstvene Republike Indonezije. Holandija je priznala suverenitet Indonezije tek 1949, nakon četvorogodišnjeg indonežansko-holandskog rata.
1960. – Afrička država Gabon stekla je nezavisnost od Francuske.
1962. – Čuvari Berlinskog zida ranili su 18-godišnjeg Petera Fehtera (Peter Fechter) kada je pokušao da pobegne preko Berlinskog zida i pustili ga da umre od gubitka krvi. Taj slučaj postao je simbol tragedije do koje je dovelo podizanje zida između Istočne i Zapadne Nemačke, a dvojica čuvara optuženi su u julu 1996. za ubistvo bez predumišljaja.
1976. – U zemljotresu koji je izazvao ogromne talase, na filipinskom ostrvu Mindanao poginulo je oko 8.000 ljudi.
1985. – U eksploziji automobila – bombe u hrišćanskom delu Bejruta poginulo je 60 i povređeno sto ljudi.
1987. – Nemački ratni zločinac Rudolf Hes (Heš), zamenik Adolfa Hitlera, izvršio je samoubistvo u 93. godini u berlinskom zatvoru Špandau, u kome je izdržavao kaznu doživotne robije na koju je osuđen u Nirnberškom procesu 1946.
1988. – Od eksplozije bombe podmetnute u vojni avion poginuo jepakistanski diktator, general Mohamed Zija ul Hak (Mohammed Zia, Hack). Sa predsednikom Pakistana poginuo je i ambasador SAD u Islamabadu Arnold Rafel (Raphel).
1990. – Nakon najave Srpskog nacionalnog veća da će raspisati referendum o autonomiji Srba u Hrvatskoj, specijalne snage hrvatske policije napale su policijske stanice u srpskim opštinama Obrovac i Benkovac. Srbi su odgovorili podizanjem barikada na saobraćajnicama, čime je počela pobuna Srba u Kninskoj krajini.
1996. – Sa kosmodroma u Bajkonuru u vasionu je poletela prva Francuskinja, Klaudija Andre Dešaj (Claudie, Deshays), koja je potom provela 16 dana u naučnoj misiji na ruskoj svemirskoj orbitalnoj stanici “Mir”.
1999. – U najtežoj prirodnoj katastrofi u istoriji Turske, uzemljotresu sa epicentrom kod grada Izmit, 150 kilometara zapadno od Istanbula, poginulo je više od 30.000 ljudi.
2001. – Nezadovoljna radom vlade Srbije, Demokratska stranka Srbije donela je odluku da povuče svoje predstavnike iz vlade. Bio je to početak ozbiljne krize u Demokratskoj opoziciji Srbije (DOS) koja je izbornom pobedom u septembru 2000. srušila desetogodišnji režim Slobodana Miloševića.
2004. – Umro je Žerard Suzej (Gerard Souzay) jedan od najvećih francuskih baritona.
2005. – Umro je bolivijski fotograf Fredi Alborta (Fredy) koji je 1967. snimio čuvenu fotografiju ubijenog legendarnog gerilskog vođe Če Gevare (Che Guevara).<

NA DANAŠNJI DAN