21. JUN
21/06/2015
1377. – Umro je engleski kralj Edvard III (Edward), koji je tokom svoje vladavine od 1327. osvojio Škotsku, a zbog pretenzija na francuski presto izazvao Stogodišnji rat (1337-1453) s Francuskom.
1527. – Umro je italijanski političar i pisac Nikolo Makijaveli (Nickolo Machiavelli), autor dela “Vladalac”, u kojem je izneo shvatanje da vladar ne treba da bira sredstva da bi postigao cilj, iz čega je kasnije izveden pojam “makijavelizam”.
1791. – Francuski kralj Luj XVI (Louis) i kraljica Marija Antoaneta (Marie Antoinette), otkriveni su u pokušaju bekstva i uhapšeni kod Varena, a dve godine kasnije pogubljeni na giljotini.
1813. – U bici kod Vitorije, britanska vojska pod vođstvom vojvode od Velingtona (Wellington) porazila je snage Napoleonovog brata Žozefa (Joseph), kralja Španije. Time je završena francuska vladavina u Španiji.
1852. – Umro je nemački pedagog Fridrih Frebel (Friedrich Froebel), koji je 1840. osnovao prvi dečiji vrtić.
1881. – Knez Milan Obrenović obeležio je srebrnim budakom početak gradnje pruge Beograd – Niš, prve železničke pruge u Srbiji. Prvi putnički voz ka Nišu krenuo je sa beogradske železničke stanice 3. septembra 1884.
1905. – Rođen je francuski pisac i filozof egzistencijalista Žan-Pol Sartr (Jean Paul Sartre). Nobelovu nagradu za književnost dobio je 1964, ali je odbio da je primi (“Mučnina”, “Zid”, “Biće i ništavilo”, “Iza zatvorenih vrata”, “Prljave ruke”).
1905. – Jean-Paul Sartre, French playwright
1908. – Umro je ruski kompozitor i dirigent Nikolaj Andrejevič Rimski – Korsakov, član muzičke grupe “Velika petorica” (“Šeherezada”, “Španski kapričo”). Napisao je popularni priručnik “Principi orkestracije”.
1919. – Po naređenju admirala Rojtera (Reuter), posada nemačke ratne flote potopila je većinu svojih brodova (preko 70) koji su, nakon kapitulacije Nemačke u Prvom svetskom ratu, bili stacionirani u britanskoj pomorskoj bazi Skepe Flou u Škotskoj.
1933. – Rođena je francuska književnica Fransoaz Kuare (Francoise Ljuarez), poznata kao Fransoaz Sagan. Proslavila se prvim romanom “Dobar dan tugo”, koji je štampan u milionskim tiražima.
1942. – Nemački Severnoafrički korpus feldmaršala Ervina Romela (Ernjin Rommel) zauzeo je u Drugom svetskom ratu grad Tobruk u Libiji i zarobio 25.000 britanskih vojnika.
1945. – Japanske trupe na ostrvu Okinava, koje je služilo kao poslednja odbrana Japana u Drugom svetskom ratu, predale su se Amerikancima.
1948. – Producentska kuća Kolumbija Rekords proizvela je prvu uspešnu longplej ploču od vinil plastike.
1963. – Predsednik Francuske Šarl de Gol (Charles de Gaulle) povukao je pomorske snage iz NATO-a. Sledeći politiku nezavisnosti Francuska je 1966. napustila Vojni komitet NATO-a.
1963. – Kardinal Đovani Batista Montini (Giovanni Battista) postao je papa Pavle VI, nakon smrti pape Jovana XIII. Kao pobornik reformske struje u katoličkoj crkvi ukinuo je 1966. indeks zabranjenih knjiga, reorganizovao vatikansku kuriju, zalagao se za miroljubiva rešenja međunarodnih sporova i normalizovanje odnosa s komunističkim zemljama.
1969. – Umrla je američka teniserka Morin Konoli (Maureen Connolly), nazvana Mala Mo. Godine 1953. postala je prva teniserka u istoriji ovog sporta koja je osvojila sva četiri Gren slem turnira.
1970. – Umro je indonežanski državnik Ahmed Sukarno, prvi predsednik Indonezije (1945-67) nakon sticanja nezavisnost od Holandije i jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.
1970. – U finalu svetskog fudbalskog prvenstva Brazil je u Sjudad Meksiku pobedio Italiju sa 4:1 i postao prvi trostruki osvajač trofeja Žila Rimea (Jules Rimet).
1978. – Prvi put prikazan mjuzikl ‘Evita’ u Londonu.
1981. – Na opštim izborima u Francuskoj ubedljivo su pobedili socijalisti i postali najjača partija sa 38 procenata ukupnih glasova. Lider socijalista Fransoa Miteran (Francois Mitterrand) u maju iste godine postao je predsednik Francuske.
1982. – Rođen je Princ Vilijam (William), sin princa Čarlsa i princeze Dajane.
1990. – U Mađarskoj je zvanično ponovo otvorena berza, koju su komunističke vlasti zatvorile 42 godine ranije.
1990. – U zemljotresu na severu Irana poginulo je oko 100.000 ljudi.
2000. – U Beogradu je umro publicista i politikolog Slobodan Inić, jedan od osnivača Demokratske stranke.
2001. – Bivši direktor Radio-televizije Srbije (RTS) Dragoljub Milanović osuđen je na deset godina zatvora zbog pogibije 16 radnika te televizije u NATO bombardovanju 23. aprila 1999. Po pravosnažnosti presude 20. maja 2001, Milanović se dva meseca krio u Crnoj Gori, gde je uhapšen u policijskoj akciji “Sablja” i sproveden u zatvor Zabela kod Požarevca.
2001. – Umro je veteran američkog bluza Džon Li Huker (83), koji je svojim retkim, hipnotičkim stilom sviranja gitare uticao na generacije rok i folk zvezda.
2003. – Umro je Leon Uris (78), američki pisac bestselera, poznat po romanu “Egzodus”, koji je objavljen 1958. godine.<
NA DANAŠNJI DAN
20. JUN
1928. – Na sednici skupštine Kraljevine Jugoslavije, poslanik Puniša Račić, razdražen zbog lične uvrede, pucao je na poslanike seljačko-demokratske koalicije iz Hrvatske, pri čemu je teško ranio Stjepana Radića, koji je kasnije podlegao povredama. >>> 1459. – Turci su zauzeli utvrđeni grad Smederevo, poslednje uporište srpske srednjovekovne države, čime je ona i formalno izgubila samostalnost i potpala pod vlast Osmanlijskog carstva. 1597. – Umro je holandski polarni istraživač Vilem Barenc (Villem Barents) dok je pokušavao da pronađe severoistočni pomorski prolaz
19. JUN
1885. – Rođen je srpski kompozitor i dirigent Stevan Hristić,član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od osnivača Muzičke akademije u Beogradu, šef Beogradske filharmonije, direktor Opere u Beogradu i prvi predsednik Saveza kompozitora Jugoslavije (“Ohridska legenda”, “Vranjanska svita”, “Rapsodija”). >>> 1566. – Rođen je kralj Džejms I Stjuart (James Stuart) koji je kao Džejms VI nasledio škotsku krunu 1567. nakon abdikacije majke Marije Stjuart. Nakon smrti engleske kraljice Elizabete 1603. postao je kralj Engleske i tako pod svojom vlašću
18. JUN
1853. – U Beču je umro pesnik Branko Radičević, najznačajniji predstavnik romantizma u srpskoj književnosti. Bio je pristalica reforme jezika Vuka Karadžića, a pesničkim slobodama označio je prodor u novu epohu srpske poezije (“Đački rastanak”, “Tuga i opomena”). Njegovi posmrtni ostaci su 1883. preneti na Stražilovo>>> 1155. – Papa Hadrijan IV krunisao je nemačkog kralja Fridriha I Barbarosu (Friedrich Barbarosa) za rimsko-nemačkog cara. 1429. – Francuska vojska, pod vođstvom Jovanke Orleanke (Jeanne d'Arc) i vojvode od Alensona (d'Alencon), napala je
17. JUN
1882. – Rođen je ruski kompozitor Igor Fjodorovič Stravinski, jedan od vodećih muzičkih stvaralaca 20. veka “Žar ptica”, “Petruška”, “Posvećenje proleća”).>>> 1239. – Rođen je engleski kralj Edvard I, najznačajniji engleskiv ladar iz dinastije Plantagenet. Tokom vladavine (1272-1307) učvrstio je kraljevsku vlast nad plemstvom i pripojio Vels Engleskoj. 1397. – Danska kraljica Margreta I (Margrethe) objedinila je poddansku krunu Dansku, Švedsku i Norvešku. 1579. – Engleski moreplovac i gusar Frensis Drejk (Francis Drake)proglasio je suverenitet Engleske nad Nju Albionom (Kalifornija).
