2. maj
02/05/2016
1519. – Umro je Leonardo da Vinči (Vinci), italijanski vajar,naučnik i slikar, “uomo universale” italijanske renesanse kojeg istoričari umetnosti svrstavaju u najveće genije ljudskog roda. Njegova dela “Mona Liza” i “Poslednja večera” spadaju među najčuvenije slike na svetu. “Traktat o slikarstvu” (u prevodu objavljen u Beogradu 1953) koji sadrži njegova zapažanja, zaključke i pouke o slikanju, perspektivi, svetlosti i boji, značajan je doprinos nauci o umetnosti.
1567. – Umro je dubrovački renesansni pesnik i dramski pisac Marin Držić, autor “Dundo Maroja” i “Novele od Stanca”.
1660. – Rođen je Pjetro Alesandro Gaspare Skarlati (Pietro Alessandro, Scarlatti), italijanski kompozitor opera i crkvenih kompozicija.
1729. – Rođena je ruska carica nemačkog porekla Katarina II Aleksejevna (Katarina Velika). Caricom ju je 1762. proglasila dvorska garda nakon što je u zaveri ubijen njen muž Petar III. Pod uticajem francuskih prosvetitelja Voltera (Voltaire) i Didroa (Diderot), sprovela je značajne reforme ruskog društva u duhu prosvećenog apsolutizma.
1852. – Rođen je srpski novinar, pisac i političar Pera Todorović, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke.
1857. – Umro je francuski pisac Alfred de Mise (Musset) (“Noći”,”Pismo Lamartinu”, “Ispovest jednog deteta ovog veka”).
1860. – U Budimpešti je rođen Teodor Hercl (Theodor Herzl), vođai osnivač cionističkog pokreta, autor dela “Jevrejska država” (1896).
1885. – Belgijski kralj Leopold II proglasio se kraljem nove Slobodne države Kongo.
1892. – Rođen je nemački pilot Manfred fon Rihthofen (von Richthofen), “Crveni baron”, najslavniji nemački avijatičar u Prvom svetskom ratu. Tokom rata oborio je više od 80 aviona. Poginuo je u jednoj od vazdušnih bitaka u aprilu 1918.
1892. – Umro je nemački hemičar August Vilhelm fon Hofman (Wilhelm von Hofmann), osnivač moderne industrije anilinskih boja iz katrana kamenog uglja.
1903. – Rođen je američki pedijatar Bendžamin Meklejn Spok (Benjamin McLane Spock), autor bestselera “Saveti zdravog razuma o odgajanju beba i dece” (1946).
1933. – Nemački kancelar Adolf Hitler je ukinuo sindikate.
1945. – Sovjetske trupe osvojile su Berlin u Drugom svetskom ratu.
1951. – Savet Evrope prihvatio je Nemačku kao punopravnog člana.
1953. – Kralj Husein zvanično je postao kralj Jordana. U Iraku,kralj Fejsal II preuzeo je vlast.
1957. – Umro je američki političar, senator Džozef Mekarti(Joseph McCarthy), vođa antikomunističke kampanje u SAD početkom pedesetih godina.
1960. – Izvršena je smrtna kazna nad Amerikancem Kerilom Česmenom (Caryl Chessman), osuđenom za otmicu i silovanje. Čekajući izvršenje presude, koje je osam puta odlagano zahvaljujući upornoj i veštoj odbrani, u zatvoru je napisao tri knjige koje su postale bestseleri.
1965. – Stavljen je u upotrebu prvi komunikacioni satelit za prenostelevizijske slike.
1967. – U Stokholmu je počeo da radi međunarodni sud za ratne zločine Bertranda Rasela (Russel), koji je kasnije presudio da su SAD krive za agresiju na Vijetnam.
1990. – Afrički nacionalni kongres Nelsona Mandele i vlada Južne Afrike otpočeli su razgovore u Kejptaunu o okončanju vlasti bele manjine u toj zemlji. Istog dana 1994. Mandela i njegov Afrički nacionalni kongres pobedili su na izborima u Južnoj Africi.
1993. – U Atini, predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić potpisao je Vens-Ovenov mirovni plan za Bosnu pod uslovom da ga prihvati Skupština RS. Skupština je kasnije odbacila plan, ocenivši da su mape razgraničenja s bosanskim Muslimanima i Hrvatima krajnje nepovoljne za Srbe u Bosni, a bosanski rat je nastavljen.
1995. – Šest osoba je poginulo, a 176 ranjeno kada su projektili krajiških Srba pogodili centar Zagreba.
1999. – Avijacija NATO-a, u napadima na SR Jugoslaviju, upotrebilaje grafitne bombe koje su izazvale raspad elektro energetskog sistema u Srbiji. Oko 70 odsto teritorije Srbije ostalo je u mraku.
2000. – U Sijera Leoneu pobunjenici Ujedinjenog revolucionarnog fronta zarobili su 500 pripadnika mirovnih snaga UN. Zatvorenici su u narednom periodu puštani u manjim grupama, a 15. jula, nakon vojne intervencije mirovnih snaga, konačno su svi oslobođeni.
2001. – Ronilac Živadin Đorđević izjavio je listu “Timočkakrimi revija” da je u proleće 1999. iz reke Dunav izvučena hladnjača sa 50 tela koja su kasnije tajno zakopana u masovnu grobnicu. U narednim mesecima srpska policija je otkrila nekoliko masovnih grobnica u kojima su, kako se pretpostavlja, zakopani albanski civili ubijeni tokom sukoba na Kosovu.
2001. – Bivši pripadnik Kju Kluks Klana, Tomas (Thomas) Blanton,osuđen je na doživotnu robiju zbog postavljanja bombe u crkvi u Birmingemu, u američkoj državi Alabama, 1963. koja je za posledicu imala smrt četiri crne devojčice.
2003. – Američki predsednik Džordž Buš saopštio je da jeglavni deo borbenih operacija u Iraku završen, čime je zvanično okončan rat u Iraku.
2004. – Milorad Luković Legija, bivši komandant Jedinica zaspecijalne operacije (JSO) i prvooptuzeni za ubistvo srpskog premijera Zorana Đinđića, predao se beogradskoj policiji nakon 14 meseci skrivanja. ♦