8. decembar

08/12/2015 Off By

1824. – Rođen je srpski pisac Jakov Ignjatović, začetnik realizma u srpskoj književnosti. Posle završenog prava radio je u rodnoj Sent Andreji kao advokat, au toku revolucije 1848. bio je poslanik Majske skupštine u Sremskim Karlovcima i član Glavnog odbora Vojvodine. Napisao je devet romana, 17 pripovedaka, knjigu memoara i veliki broj publicističkih i političkih članaka. U romanima je opisivao život vojvođanskih Srba i uspeo da obuhvati panoramu epohe, sjajno zapažajući unutrašnje suprotnosti društva. Dela: romani “Trpen – spasen”, “Milan Narandžić”, “Čudan svet”, “Vasa Rešpekt”, “Večiti mladoženja”, “Stari i novi majstori”, “patnici”

65. p. N. e. – Rođen rimski pisac Flak Kvint Horacije, koji se više nego ijedan grčki ili rimski pesnik odlikovao raznovrsnošću stihova i strofa. Njegov trezveni klasicizam, hladne ironične opservacije, artificijelnost i strogi moralni zahtevi, usklađeni sa estetskom savršenošću pesme, imali su ogroman uticaj na rimsko, ranohrišćanske i evropsko pesništvo. Dela: “Epod”, “Satire”, “Ode”, “Pisma”.

1542. – Rođena škotska kraljica Meri Stjuart, koja je nepopularnom rimokatoličkom politikom izazvala narod i plemstvo protestantske Škotske na pobunu, pa je 1568. morala da pobegne u Englesku. Posle dugog zatočeništva, po naređenju kraljice Elizabete Prve, predata je sudu i 1587. pogubljena.

1626. – Rođena švedska kraljica Kristina Augusta, koja je 1644. okončala rat s Danskom i 1648. Tridesetogodišnji rat, učinivši Švedsku velikom silom, a Baltik “švedskim morem”. Kraljica je postala 1632, u osmoj godini života, a krunisana je 12 godina kasnije. Kao jedna od najobrazovanijih žena Evrope, bila je mecena naučnika i književnika i na dvoru je okupljala učene ljude, uključujući francuskog filozofa Renea Dekarta.

1638. – Umro je srpski pisac iz Dubrovnika Ivan Gundulić, čija je poezija prožeta strasnim pozivima za slobodu i borbu Slovena protiv Turaka. U najznačajnijem delu – epu “Osman” – opevao je Hoćimske bitku i Osmanovu smrt 1621, videći u tome predznak propasti Otomanskog carstva i oslobođenja Južnih Slovena. U mladosti je pisao melodrame, pastorale i lirske pesme, koje su najvećim delom izgubljene. Ostala dela: pastorala “Dubravka”, spev “Suze sina razmetnoga”, “Arijadna”.

1832. – Rođen norveški pisac Bjernstjerne Martinius Bjernson, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1903, vodeća ličnost norveškog i nordijskog kulturnog života u 19. veku. Književnu slavu je stekao pripovetkama o seljacima “sineva Sulbaken”, “Arne”, “Srećan dečak”, “Otac” – kojima je otvorio novu epohu norveške proze, stilom i tehnikom po ugledu na sage i narodno pripovedanje. Među istorijskim dramama najznačajnija je trilogija “Sigurd Slembe”, s jasnim nacionalnim programom povezivanja najstarijeg i savremenog doba. Ostala dela: drame “Stečaj”, “Urednik”, “Kralj”, “Novi sistem”, “Iznad moći”, “Rukavica”, “Pesme i pesme za pevanje”, “Arnljot Gelina”.

1861. – Rođen francuski filmski režiser Žorž Melijesa, pionir svetskog filma. Sposoban i tehnički obrazovan, preneo je na na film pozorišnu podelu na činove, scenografiju, kostimografiju, način glume i maskiranje. Pronašao je sistem korišćenja trikova, što mu je omogućilo da u ateljeu snima filmove fantastike. Snimio je oko 500 filmova, uključujući “Put na Mesec”, preteču svemirskih filmskih avantura. Umro je 1938. u krajnjoj bedi, u vreme komercijalnog procvata filma. Ostali filmovi: “San astronoma”, “Put u nemoguće”, “Guliverova putovanja”, “Halucinacije barona Minhauzena”, “Osvajanje Severnog pola”.

1863. – Britanski bokser Tom King postao prvi svetski šampion u teškoj kategoriji, pobedom nad Amerikancem Džonom Hinanom.

1865. – Rođen finski kompozitor Jan Sibelijus, koji se inspirisao finskim muzičkim folklorom i narodnim epom “Kalevala”. Dela: simfonijska pesma za orkestar “Finlandija”, orkestarske legende “Labud iz Tuonela”, “Povratak Lemikainena”, uvertira “Karelija”, violinski koncert.

1903. – Umro je engleski filozof i sociolog Herbert Spenser, koji je nastojao da sistematizuje sve oblasti iskustva na osnovu pojmova razvitka, prilagođavanja i progresa i smatrao da je osnovni zadatak filozofije da otkriva zakone važeće za sve oblasti društvene i prirodne zbilje. Pre Čarlsa Darvina je počeo da razvija evolucionistička shvatanja. Poznat je po organskoj teoriji društva i biologizovanju društvenih pojava. Dela: “Sistem sintetičke filozofije”, “Uvod u studije sociologije”, “Faktori organske evolucije”, “Klasifikacija nauka”, “Autobiografija”.

1925. – Rođen je američki pevač, igrač i glumac afričkog porekla Semi Dejvis, jedan od najvećih zabavljača 20. veka.

1925. – Objavljena knjiga Adolfa Hitlera “Majn kampf”, u kojoj je izložena “teorija” o superiornosti arijevske rase, posebno Nemaca, na čemu je kasnije zasnovan program istrebljenja Jevreja, Roma i Slovena.

1941. – SAD i Velika Britanija dan posle napada na Perl Harbur u Drugom svetskom ratu objavile rat Japanu.

1949. – generalisimusom Čang Kaj Šek, koji je s pristalicama posle poraza od komunista pobegao iz Kine, uspostavio je vladu na kineskom ostrvu Formoza, a Generalna skupština UN je zatražila od svetskih sila da priznaju nezavisnost Kine posle bekstva Čangaju vlade na Formozu.

1954. – Srpski i hrvatski pisci i lingvisti postigli Novosadski dogovor o srpskohrvatskom književnom jeziku, koji je potpisalo 25 uglednih stručnjaka za jezik, na čelu sa srpskim piscem Ivom Andrićem. Zaključeno je da je narodni jezik Srba, Hrvata i Crnogoraca jedan jezik sa dve izgovora, da su oba pisma – ćirilica i latinica – ravnopravna i da jezik ima zajednički pravopis.

1966. – Prilikom havarije grčkog feribota “Heraklion”, koji je potonuo tokom nevremena kod ostrva Melos, poginula su 234 putnika i članova posade.

1966. – Sporazum o zabrani nuklearnog oružja u kosmosu potpisalo je 28 zemalja, uključujući SSSR i SAD.

1974. – Grci referendumom odlučili da Grčka postane republika, čime je ukinuta monarhija, uspostavljena 1832.

1978. – Umrla Golda Meir, prva žena premijer Izraela od 1969. do 1974. Iz rodnog Kijeva je 1906. otišla u SAD, au Palestinu je prešla 1921. i živela je u jednom kibucu / poljoprivrednoj komuni /. Bila je rukovodilac u Savezu sindikata i Svetskoj jevrejskoj agenciji, a 1948. je postala prvi ambasador Izraela u SSSR-u. Potom je bila ministar rada i šef diplomatije, od 1956. do 1966. generalni sekretar partije mapaJU, a od 1972. zamenik predsednika Socijalističke internacionale.

1980. – Bivšeg člana “Bitlsa” Džona Lenona u Njujorku ubio Mark Dejvid Čepmen.

1991. – Rusija, Belorusija i Ukrajina formirale Zajednicu Nezavisnih Država.

1995. – U Londonu počela dvodnevna konferencija na kojoj je, umesto ženevske Mirovne konferencije za prethodnu Jugoslaviju, osnovan Savet za ostvarenje mira sa 40 zemalja, uključujući Saveznu Republiku Jugoslaviju. Za visokog predstavnika međunarodne zajednice u prethodnoj Jugoslaviji izabran švedski diplomata Karl Bilt.

1999. – Ruski predsednik Boris Jeljcin i predsednik Belorusije Aleksandar Lukašenko potpisali sporazum o ujedinjenju dvije države u konfederaciju.

2003. – Na banjalučkoj Ginekološko-akušerskoj klinici rođena prva beba iz epruvete u Republici Srpskoj, a ceo postupak veštačke oplodnje izvršili domaći stručnjaci.

2004. – Kantonalni sud u Sarajevu potvrdio optužnicu protiv Ramiza Delalića, zvanog Ćelo, optuženog za ubistvo srpskog svata Nikole Gardovića 1. marta 1992. godine u Sarajevu.

2006. – Predsednik Srpske radikalne stranke / SRS / Vojislav Šešelj prekinuo štrajk glađu pošto je Žalbeno veće Haškog tribunala ispunilo njegove zahteve.♦

CategoryPOČETNA