25. oktobar

25. oktobar

25/10/2015 Off By
1881. – Rođen je španski slikar i vajar Pablo Pikaso, jedan od najvećih i najuticajnijih umetnika 20. veka, koji je sa Žoržom Brakom napravio prekretnicu u evropskom slikarstvu, stvarajući novu koncepciju oblika i prostora (“Gospođice iz Avinjona”, “Gernika”, “Rat i mir”).

 

732. – Franački vladar Šarl teško je porazio u bici kod Poatjea Saracene i time definitivno zaustavio njihov dalji prodor u zapadnu Evropu, što mu je donelo nadimak Martel (Čekić). Poznat je pod imenom Karlo Martel.

1400. – Umro je engleski pisac Džefri Čoser, začetnik moderne engleske književnosti. Njegove “Kenterberijske priče” smatraju se najznačajnijim delom engleske srednjovekovne književnosti.

1415. – Englezi su u Stogodišnjem ratu, pod komandom kralja Henrija V, naneli težak poraz Francuzima u bici kod Azenkura na severu Francuske.

1495. – U Portugaliji je na presto stupio kralj Manuel I Veliki ili Srećni. Finansirao je istraživačke poduhvate moreplovaca Vaska da Game, Pedra Alvareša Kabrala i drugih, čija su otkrića potom postala portugalske kolonije, a Portugalija svetska pomorska i kolonijalna sila. Tokom njegove vladavine iz zemlje su proterani Jevreji i Maori.

1616. – Holandski moreplovac Dirk Hartog na putu prema Javi otkrio je zapadne obale Australije.

1647. – Umro je italijanski matematičar i fizičar Evangelista Toričeli, savremenik i nastavljač Galilejevog dela, pronalazač živinog barometra (1643 ili 1644).

1806. – Rođen je nemački filozof Kaspar Šmit, poznatkao Maks Štirner, ideolog anarhizma, čije je delo “Jedini i njegova svojina” (1845) izazvalo burnu reakciju građanske inteligencije, pa je jedno vreme bilo zabranjeno.

1815. – Srpski knez Miloš Obrenović postigao je sporazum savezirom Beogradskog pašaluka Marašli Ali pašom o mešovitoj srpsko-turskoj upravi, čime je završen oružani deo Drugog srpskog ustanka.

1825. – Rođen je austrijski kompozitor, violinista i dirigent Johan Štraus Mlađi, proslavljeni “kralj valcera” i jedan od glavnih predstavnika klasične bečke operete (“Slepi miš”, “Ciganin baron”, “Noć u Veneciji”, “Na lepom plavom Dunavu”, “Priče iz bečke šume”).

1838. – Rođen je francuski kompozitor Žorž Bize, autor opere “Karmen”, jednog od remek-dela francuske i svetske operske scene, čije je prvo izvođenje 1875. godine naišlo na loš prijem publike i kritike.

1881. – Rođen je španski slikar i vajar Pablo Pikaso, jedan od najvećih i najuticajnijih umetnika 20. veka, koji je sa Žoržom Brakom napravio prekretnicu u evropskom slikarstvu, stvarajući novu koncepciju oblika i prostora (“Gospođice iz Avinjona”, “Gernika”, “Rat i mir”).

1918. – Kod mesta Vitorio Veneto počela je jedna od poslednjihbitaka u Prvom svetskom ratu, koja je završena 3. novembra pobedom Italijana nad već dezorganizovanom austrougarskom vojskom.

1936. – Vlade Nemačke i Italije potpisale su tajni protokol ouzajamnoj pomoći, kojim je formirana osovina Rim-Berlin.

1938. – Libija je postala sastavni deo Italije.

1949. – Sprovodeći blokadu Jugoslavije nakon Rezolucije Informbiroa, SSSR je otkazao gostoprimstvo jugoslovenskom ambasadoru u Moskvi, što su potom učinile i ostale zemlje komunističkog bloka. Blokada Jugoslavije trajala je do 1955.

1956. – Egipat, Jordan i Sirija su osnovali jedinstvenu vojnu komandu radi koordinacije odbrane od Izraelskog napada.

1971. – Generalna skupština UN je odlučila da primi Kinu usvetsku organizaciju i da isključi Tajvan.

1983. – Trupe SAD okupirale su karipsku ostrvsku državu Grenadu,nakon što su levičarske snage izvele državni udar.

1995. – Na osnovu sporazuma Izraela i PLO o palestinskojsamoupravi, izraelske trupe su počele povlačenje iz grada Dženin, na okupiranoj Zapadnoj obali.

2001. – Na donatorskoj konferenciji Pakta za stabilnostjugoistočne Evrope u Bukureštu SR Jugoslavija je dobila pomoć od 430 miliona evra.

2003. – U Rusiji je uhapšen milijarder Mihail Hodorkovski, koji se nalazio na čelu naftnog giganta Jukos. U maju naredne godine osuđen je na devet godina zatvora abog finansijskih malverzacija i utaje poreza.

2004. – U sukobu muslimanskih demonstranata sa vojskom i policijomna jugu Tajlanda život su izgubile najmanje 84 osobe.

2005. – Umrla je Roza Parks (93) začetnica pokreta za zaštituprava crnaca u Americi. Njeno odbijanje da ustupi belcu sedište u autobusu, zbog čega je završila u zatvoru, začelo je pokret za zaštitu ljudskih prava u toj državi.♦