28. mart

1811. Umro srpski prosvetitelj, pisac, filozof i pedagog Dositej Obradović, prvi srpski ministar prosvete, jedna od najznačajnijih i najuticajnijih ličnosti u Srbiji krajem XVIII i početkom XIX veka. Svojim delima propovedao i branio evropske građanske ideje utemeljene na modernim racionalističkim i prosvetiteljskim filozofskim pravcima.

1515. – Rođena Tereza iz Avile, španska književnica i svetiteljka, zaštitnica Španije, prva žena-verski učitelj u istoriji Katoličke crkve, osnivač Reda karmelićanki, najčitanija mističarka u svetskoj književnosti

1749. Rođen francuski astronom, matematičar i fizičar Pjer Simon Laplas. Istakao se radovima na polju nebeske mehanike, a svoju čuvenu hipotezu o nastanku Sunčevog sistema, poznatu kao Kant-Laplasova teorija, objavio 1796.

1776. U Moskvi osnovan “Boljšoj teatar”.

1800. Irski parlament usvojio zakon o ujedinjenju Irske sa Engleskom.

1811. Umro srpski prosvetitelj, pisac, filozof i pedagog Dositej Obradović, prvi srpski ministar prosvete, jedna od najznačajnijih i najuticajnijih ličnosti u Srbiji krajem XVIII i početkom XIX veka. Svojim delima propovedao i branio evropske građanske ideje utemeljene na modernim racionalističkim i prosvetiteljskim filozofskim pravcima.

1842. – Osnovana Bečka filharmonija

1850. – Postignut” Bečki književni dogovor” srpskih i i hrvatskih kulturnih radnika o problemu zajedničkog jezika

1855. – Uspostavljena telegrafska veza između Beograda i Zemuna, čime je započeo javni telegrafski saobraćaj u Srbiji

1868. Rođen ruski pisac Maksim Gorki, koji se smatra utemeljivačem socijalističkog realizma u ruskoj književnosti. Imao značajnu ulogu u političkom i kulturnom životu Sovjetske Rusije i 1934. postao prvi predsednik Sovjetskog udruženja pisaca. Umro 1936.

1880. – Potpisana ” Bečka železnička konvencija” o izgradnji železničke pruge Beograd – Niš

1881. U Beču potpisana “Železnička konvencija” o izgradnji pruge Beograd-Niš. Pruga dužine 243,5 kilometara izgrađena 1884, a uz finansijsku pomoć stranih konzorcijuma u Srbiji do 1890. izgrađeno 1.060 kilometara pruge do austrougarske, bugarske i turske granice.

1893. – Rođen Palmiro Toljati, italijanski političar, osnivač i generalni sekretar KP Italije

1907. – Rođen Blažo Jovanović, revolucionar i državnik, prvi predsednik Skupštine Crne Gore

1909. – Rođena Nevenka Urbanova, pozorišna glumica

1911. – Rođen Eli Finci, književni i pozorišni kritičar, prevodilac, urednik časopisa “Književnost”, direktor “Borbe” i Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu

1919. – Osnovan Poljoprivredni fakultet u Beogradu

1926. – Rođen Vlastimir Radovanović, filmski reditelj i scenarista, profesor Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu

1929. – Rođen Predrag-Pepi Laković, pozorišni, filmski i TV glumac

1929. – Rođen Dragan Laković, pozorišni, filmski i TV glumac i pevač

1930. Dva najveća turska grada, Konstantinopolj i Angora, dobili su nove nazive, Istanbul i Ankara.

1936. – Rođen Mario Vargas Ljosa, peruanski književnik, nobelovac

1939. Republikanska vojska predala Madrid snagama generala Franka, čime je okončan Španski građanski rat. General Franko 1. aprila objavio kraj rata koji je trajao 986 dana i odneo preko milion ljudskih života.

1941. Britanske pomorske snage nanele, u Drugom svetskom ratu, teške gubitke italijanskoj mornarici u bici kod rta Matapan.

1941. Književnica Virdžinija Vulf izvršila samoubistvo. Ubraja se među najznačajnije engleske romanopisce XX veka.

1942. Britanci iznenadnim napadom mornarice, avijacije i kopnenih snaga uništili francusku luku Sen Nazar, u kojoj su bili usidreni nemački ratni brodovi.

1943. U Beverli Hilsu, u Kaliforniji, umro ruski kompozitor i pijanistički virtuoz Sergej Rahmanjinov, autor čuvenih klavirskih koncerata i “Rapsodije na Paganinijevu temu”. Rođen u Rusiji 1. aprila 1873, a emigrirao u SAD 1918.

1945. SAD priznale vladu Demokratske Federativne Jugoslavije.

1946. – Srpska muzička škola u Beogradu ponela ime svog osnivača i prvog direktora, kompozitora Stevana Stojanovića Mokranjca

1965. – Rođen Srđan Todorović, muzičar, filmski i TV glumac

1969. Umro američki general i državnik Dvajt Dejvid Ajzenhauer, vrhovni komandant savezničkih snaga u Drugom svetskom ratu u Evropi, komandant NATO od 1950 do 1952. i predsednik SAD od 1953 do 1961.

1970. U zemljotresu koji je razorio turski grad Gediz i okolna sela u zapadnoj Anadoliji poginulo najmanje 1.100 ljudi.

1973. Američki glumac Marlon Brando odbio da primi “Oskara” za glavnu ulogu u filmu “Kum”, a na ceremoniju za dodelu nagrade poslao indijansku glumicu Sačin Litlfeder da opiše patnje američkih Indijanaca.

1980. – Umro Milan Ajvaz, pozorišni, filmski i TV glumac

1981. – Otvorena nova zgrada Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, ovaj datum obeležava se kao Dan ove pozorišne kuće

1985. Umro francuski slikar rusko-jevrejskog porekla Mark Šagal, koji je, mimo svih likovnih formi i eksperimenata koji su obeležile XX, uspeo da izgradi originalan individualni likovni izraz. Ilustrovao La Fontenove basne, Gogoljeve “Mrtve duše”, Bibliju, oslikao svod pariske Opere, sinagogu u Jerusalimu, zgradu UN i uradio vitraže u katedrali u Mecu.

1989. U Beogradu proglašeni amandmani na Ustav Srbije, kojim je pokrajinama oduzeta mogućnost veta na ustavne promene u Srbiji i deo zakonodavne, upravne i sudske funkcije. Revizija Ustava na Kosovu praćena masovnim demonstracijama Albanaca. U sukobima s policijom poginula 22 demonstranta i 2policajca.

1990. – Počelo emitovanje programa Televizije Studio B

1994. Umro francuski dramski pisac rumunskog porekla Ežen Jonesko, tvorac “antiteatra” i jedan od najznačajnijih autora “teatra apsurda”.

2001. U Demokratsku Republiku Kongo stigao prvi kontingent “plavih šlemova” sa zadatkom da ojača prisustvo UN u toj zemlji posle građanskog rata.

2002. U 95. godini umro holivudski režiser i scenarista Bili Vajlder, dobitnik 6 “Oskara”.

2004. – Umro Piter Justinov, britanski filmski glumac

2009. – Umro Ranko Munitić, filmski kritičar i teoretičar♦