10. oktobar

1813. Rođen italijanski kompozitor Đuzepe Verdi, uz Riharda Vagnera, najistaknutiji romantičarski operski stvaralac XIX veka. Njegove opere “Aida”, “Otelo”, “Rigoleto” i “Travijata” i danas ključna dela repertoara operskih kuća širom sveta.

1837. Umro francuski ekonomista Šarl Furije, socijalista-utopista. Pred kraj života stekao značajan broj pristalica koje su širile i pokušavale da praktično ostvare njegovu ideju o eksperimentalnim zajednicama, Falangama, kao prelaznom stupnju ka “društvu harmonije”.

1847. – Rođen Milan Jovanović – Batut, lekar, profesor Velike škole i prvi dekan Medicinskog fakulteta u Beogradu

1888. Rođen ruski revolucionar Nikolaj Ivanovič Buharin, jedan od vodećih ideologa boljševika, funkcioner Kominterne. Zbog protivljenja Staljinovoj kolektivizaciji sela 1929. isključen iz Politbiroa partije, uhapšen 1937. i posle montiranog procesa streljan 1938.

1901. Rođen švajcarski skulptor, slikar i grafičar Alberto Đakometi, poznat po nadrealističkim prostornim konstrukcijama i ekstremno izduženim bronzanim ljudskim figurama.

1911. Kineski nacionalni vođa Sun Jat Sen u Vučangu proglasio republiku i počeo revoluciju u kojoj je oborena dinastija Manču. Time završena vladavina kineskih careva koja je trajala 2.000 godina.

1913. Završena izgradnja Panamskog kanala dugog 81,6 kilometara, kojim su spojeni Atlantski i Tihi okean.

1917. Brazil u Prvom svetskom ratu objavio rat Nemačkoj pošto su Nemci torpedovali brazilske brodove.

1918. Prva srpska armija pod komandom vojvode Petra Bojovića počela operacije za oslobađanje Niša u Prvom svetskom ratu. Grad zauzet 12. oktobra, a austrougarska vojska primorana da se povuče ka severu.

1930. – Rođen Harold Pinter, britanski književnik, nobelovac

1931. – Rođena Milena Jovović, književnica

1941. – Nemački general Franc Beme izdao naredbu da se za ranjenog nemačkog vojnika u Srbiji strelja 50 civila, a za svakog ubijenog 100

1947. – Rođen Radovan Beli Marković, književnik

1954. Vijetnamski lider Ho Ši Min ušao u glavni grad Vijetnama Hanoj, koji su dva dana ranije napustile francuske kolonijalne trupe.

1963. – Rođen Dragan Bjelogrlić, pozorišni, filmski i TV glumac, scenarista, producent i reditelj, vlasnik producentske kuće “Kobra”

1964. U Tokiju otvorene Olimpijske igre, prve u Aziji.

1970. Umro francuski političar Eduar Daladje. Kao premijer Francuske potpisao Minhenski sporazum 1938. kojim je Hitleru omogućeno da Sudetsku oblast u Čehoslovačkoj pripoji Nemačkoj.

1975. Filmske zvezde Ričard Barton i Elizabet Tejlor venčale se po drugi put. Sledeće godine ponovo se razveli.

1980. U katastrofalnom zemljotresu u Alžiru poginulo 2.590 osoba, a oko 330.000 stanovnika grada El Asnam ostalo bez domova.

1982. SAD uvele sankcije protiv Poljske zbog odluke poljske vlade da zabrani sindikat “Solidarnost”.

1985. Umro američki filmski i pozorišni glumac Jul Briner, dobitnik “Oskara” za ulogu u filmu “Kralj i ja”, mjuzikl u kom je godinama igrao i u pozorištu.

1985. Umro američki filmski glumac, režiser i producent Orson Vels. Njegov prvi film “Građanin Kejn” ubraja se u najveće klasike kinematografije. 1971. dobio “Oskara” za životno delo.

1990. SSSR i Nemačka potpisali ugovor o povlačenju sovjetskih vojnika iz Nemačke do kraja 1994. U Istočnoj Nemačkoj bilo stacionirano 380.000 sovjetskih vojnika s 220.000 članova porodica.

1991. Skupština Srbije donela odluku da republička zastava bude trobojka, bez komunističkog simbola, zvezde-petokrake.

1995. Izrael u skladu s mirovnim sporazumom s Palestinskom oslobodilačkom organizacijom počeo povlačenje sa Zapadne obale i oslobodio iz zatvora oko 300 Palestinaca.

2000. Umrla Sirimavo Bandaranaike, bivši premijer Šri Lanke, prva žena-premijer na svetu. Bila je jedan od osnivača Pokreta nesvrstanih.

2001. Nobelovu nagradu za ekonomiju dobili Amerikanci Džordž A. Akerlof, A. Majkl Spens i Džozef E. Stiglic. Svojom “analizom tržišta sa asimetričnim informacijama”, oni su pokazali u kojoj meri informacije utiču na funkcionisanje tržišta, od prodaje polovnih automobila do uspona i kolapsa na velikim berzama.♦