6. oktobar
06/10/2019 Off By BERB
1014 – Umro je car Samuilo koji je 976. digao ustanak protiv Romeje (Vizantija) i osnovao Makedonsko carstvo. Njegovo carstvo propalo je 1014, nakon teškog poraza od vizantijskog cara Vasilija II u bici kod Belasice. Prema predanju, umro je od srčanog udara kada je video svojih 14.000 vojnika koji su bili zarobljeni, a potom po naređenju vizantijskog cara Vasilija II oslepljeni i pušteni.
1536 – Engleski verski reformator i prevodilac Biblije Vilijam Tindejl (William Tyndale) spaljen je na lomači kao jeretik, prema naređenju kralja Henrija VIII (Henry).
1552 – Rođen je Mateo Riči (Matteo Ricci), italijanski jezuita, prvi katolički misionar u Kini (1581), gde je tokom 30 godina uspešno upoznavao Kineze sa dostignućima zapadne civilizacije, a na Zapadu proširio oskudno poznavanje Kine.
1600. – Prvi put izvedena opera u svetu – u čast venčanja Marije Mediči i francuskog kralja Henrija IV izvedena je opera “Euridika”, pesnika Otavija Rinunčinija i kompozitora Jakopa Perija
1767 – Rođen je haićanski državnik Henri Kristof (Christophe), doveden sa ostrva Grenade kao rob na Haiti, gde se krajem 18. veka priključio pobuni protiv Francuza. Godine 1807. postao je predsednik Haitija, a 1811. proglasio se kraljem.
1833. – Rođen Jovan – Joles Andrejević, lekar, književnik i prevodilac, saradnik “Danice” i “Letopisa” Matice srpske, jedan od osnivača Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu
1846 – Rođen je američki inženjer Džordž Vestinghaus (George Westinghouse), pronalazač vazdušne kočnice za lokomotive i tramvaje, osnivač “Vestinghaus ilektrik korporejšn” (1886).
1878 – Umro je srpski trgovac Ilija Milosavljević Kolarac, koji je svoju imovinu zaveštao za prosvećivanje naroda. Iz njegove zadužbine izdat je veliki broj knjiga i podignut Kolarčev narodni univerzitet u Beogradu.
1887 – Rođen je francuski arhitekta i teoretičar švajcarskog porekla Šarl Eduar Žanre (Charles Edouard Jeanneret), poznat kao Le Korbizje (Corbusier), jedan od najvećih arhitekata 20. veka, koji je korišćenjem armiranog betona, stakla i gvožđa radikalno promenio tradicionalni način gradnje.
1893. – U Beogradu počela sa radom prva javna električna centrala u Srbiji – ovaj datum obeležava se kao Dan Elektroprivrede Srbije
1894. – Rođen Momčilo Nastasijević, književnik
1902. – Rođen Mihovil Logar, kompozitor i muzički pedagog, profesor Muzičke akademije u Beogradu
1903 – Rođen je irski fizičar Ernest Tomas Sinton Volton (Thomas, Walton), jedan od pionira nuklearne fizike, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1951. Sa Džonom Daglasom Kokroftom (John Douglas Cockcroft), sa kojim je podelio Nobelovu nagradu, razvio je 1929. prvi atomski akcelerator.
1908 – Austrougarska je anektirala Bosnu i Hercegovinu što je izazvalo duboku krizu u odnosima evropskih sila. Da bi izbegle rat, vodeće evropske zemlje priznale su aneksiju u martu 1909. Pod pritiskom evropskih sila aneksiju je priznala i kraljevina Srbija.
1909. – Rođen Janko Đonović, književnik, akademik
1914 – Rođen je norveški etnolog i istraživač Tor Hejerdal (Thor Heyedahl). Godine 1947. predvodio je šestočlanu ekspediciju koja je splavom “Kon-Tiki” preplovila oko 9.000 kilometara između Perua i pacifičkog ostrva Tuamotu blizu Tahitija, da bi dokazao da su drevni narodi mogli da plove iz Južne Amerike do polinežanskih ostrva.
1915 – Napadom na Srbiju, Bugarska, koja je na početku rata proglasila neutralnost, uključila se u Prvi svetski rat na strani Centralnih sila. Suočena istovremeno sa nemačko-austrougarskom ofanzivom na severu, srpska vojska je bila prisiljena da se povuče na Kosovo, a potom preko Albanije do Jadranskog mora odakle su je savezničke snage prebacile na ostrvo Krf.
1926. – Rođen Petar Omčikus, slikar, akademik
1927 – Premijerom filma “Pevač džeza” u Njujorku, sa tada vrlo popularnim pevačem Alom Džonsonom (Jonson) u glavnoj ulozi, počela je era zvučnog filma.
1927. – Rođen Ante Babaja, hrvatski filmski reditelj i scenarista
1928. – Rođen Svetozar Samurović, slikar
1930 – Rođen je sirijski državnik i general Hafez al Asad (Ashad), koji je na vlast došao u novembru 1970. udarom vojnog krila Arapske socijalističke partije BAAS. Predsednik Sirije bio je od 1971. do juna 2000. kada je umro u svom kabinetu.
1934. – Rođen dr Dragoljub S. Petrović, istoričar, naučni savetnik Instituta za noviju istoriju Srbije
1950. – Rođen Zoran Erić, kompozitor, šef Katedre za kompoziciju Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu
1955. – Rođen Željko Samardžić, pevač
1958 – Američka nuklearna podmornica “Sivulf” izronila je na površinu kod obale Nove Engleske nakon dva meseca provedena u morskim dubinama, što je bio svetski rekord u ostajanju pod morem.
1968. – Umro Branko Lazarević, književnik, književni i pozorišni kritičar
1972 – Više od 200 ljudi je poginulo i više od hiljadu povređeno u železničkoj nesreći kod meksičkog grada Saltiljo.
1973 – Napadom Egipta i Sirije na izraelske položaje na istočnoj obali Sueca i na Golanskoj visoravni počeo je četvrti vojni sukob Izraela i Arapa, okončan 22. oktobra rezolucijom Saveta bezbednosti UN o prekidu vatre.
1976 – Vojna hunta je u Tajlandu srušila vladu Senija Pramođa (Pramoj), a vojska je na univerzitetu u Bangkoku masakrirala veliki broj studenata levičara.
1981 – Na vojnoj paradi u Kairu islamski ekstremisti ubili su Anvara el Sadata (Anwar), predsednika Egipta od oktobra 1970. Bilans spektakularnog atentata bio je 12 mrtvih i više od 25 ranjenih.
1988 – Pod pritiskom demonstracija, tokom kojih je Slobodan Milošević učvršćivao svoju vlast u Srbiji, rukovodstvo Vojvodine podnelo je ostavke. Tokom protesta, demonstranti su na funkcionere koji su pokušali da im se obrate, bacali jogurt, zbog čega je ovaj događaj kasnije popularno nazvan “jogurt revolucija”.
1989 – Umrla je američka filmska glumica Bet Dejvis (Bette Davis), dobitnica dva Oskara za filmove “Opasna” i “Džezabel”, a proslavila se i filmovima “Sve o Evi”, “Male lisice” , “Šta se dogodilo sa Bebi Džejn”.
1990 – Umrla je prva žena-ratni pilot u Jugoslaviji Marija Draženović Đorđević koja je u sastavu 113. lovačkog puka učestvovala u Drugom svetskom ratu u borbama na Sremskom frontu 1945. Letački ispit je položila 1939. kada je imala 15 godina.
1991 – Indonežanski vojni avion udario je u Džakarti u zgradu vlade, poginule su 102 osobe, a ranjeno više od 5.000.
1998 – Pod pritiskom međunarodne zajednice i pretnjama vazduhoplovnim napadom NATO-a, počelo je povlačenje srpskih snaga bezbednosti sa Kosova prema centralnoj Srbiji.
2002 – Premijer Belgije Gaj Verhoštat (Guy Verhofstadt) uputio je prvo zvanično izvinjenje za deportovanje desetine hiljada Jevreja u koncentracione logore u nacističkoj Nemačkoj, koje su činili lokalni zvaničnici.
2003. – Umro Živorad Mihajlović Šilja, novinar RTB-a, književnik i publicista
2007 – Preminuo je muzičar i kompozitor, klavijaturista Laza Ristovski. Svirao je u rok grupama “Smak” i “Bijelo dugme” i pripadao muzičarima koji su obeležili jugoslovensku rok scenu.
2012 – Umro je bivši alžirski predsednik Šadli Bendžedid, koji je svrgnut sa vlasti 1992, nakon čega je izbio desetogodišnji građanski rat u kome je stradalo više od 200.000 ljudi. Na čelo Alžira došao je 1979. posle čega je sprovedeno više političkih reformi koje su dovele do višestranačkog političkog sistema.
2018 – Preminula je španska operska pevačica Monserat Kabalje (Montserrat Caballe) poznata po interpretacijama Rosinijevih, Belinijevih i Donicetijevih opera. Tokom karijere izvela je više od 90 različitih uloga i snimila oko 80 albuma. Sa pevačem Fredijem Merkjurijem iz grupe “Kvin” snimila je pesmu “Barselona” koja je postala himna letnjih olimpijskih igara održanih 1992. godine u Barseloni.♦