26. mart

–1984 – Jugoslovenski i srpski pisac Branko Ćopić, jedan od najplodnijih i najpopularnijih pisaca posle Drugog svetskog rata je izvršio samoubistvo. Humorista, autor rodoljubive i dečije poezije, Ćopić se smatra nastavljačem tradicije seoske pripovetke srpskog realizma Kočića, Ćorovića i Veselinovića (“Pod Grmečem”, “Doživljaji Nikoletine Bursaća”, “Gluvi barut”, “Osma ofanziva”, “Bašta sljezove boje”).

1881 – Rumunija je postala kraljevina, a kraljem je proglašen Karol I iz nemačke dinastije Hoencolern-Sigmaringen.

–1881. – Umro je srpski glumac i reditelj Narodnog pozorišta u Beogradu Aleksa Bačvanski, umetnik krupnog glumačkog formata i širokog dijapazona, nastavnik u prvoj beogradskoj glumačkoj školi. Znatno je uticao na razvoj glume u Srbiji. Nesrećnim slučajem izgubio je vid i u poslednjoj godini života glumio je slep. Režirao je “Posmrtnu slavu kneza Mihaila”, kojom je 1868. otvorena nova zgrada Narodnog pozorišta.

–1892 – Umro je najuticajniji američki pesnik 19. veka Volt Volter Vitmen (Walt Walter Whitman), autor zbirke “Vlati trave”.

–1892. – Rođen je srpski biolog Siniša Stanković, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti i direktor Biološkog instituta Srbije. Prirodne nauke studirao je u Beogradu i Grenoblu. Unapredio je ekološki pravac u biologiji istraživanjem živog sveta balkanskih jezera, strukture i razvoja njihovih ekosistema. U univerzitetsku nastavu uveo je ekologiju, citologiju, embriologiju, dinamiku razvića, uporednu anatomiju. Dela: “Ohridsko jezero i njegov živi svet” (sinteza naučnih istraživanja i shvatanja), univerzitetski udžbenici “Uporedna anatomija kičmenjaka”, “Ekologija”.

1893 – Rođen je Palmiro Toljati (Togliatti), jedan od osnivača i dugogodišnji generalni sekretar Komunističke partije Italije (1927-1964), pobornik policentrizma u komunističkom pokretu i utemeljivač koncepcije “italijanskog puta u socijalizam”.

–1911. – Rođen je Tenesi Vilijams, američki dramski pisac i pesnik. Dela: “Staklena menažerija”, “Tramvaj zvani želja”, “Mačka na usijanom limenom krovu”, “Tetovirana ruža”.

1913 – Posle duge opsade, Bugari su u Prvom balkanskom ratu uz pomoć vojske Srbije osvojili turski grad Jedrene.

–1923 – Umrla je francuska glumica Sara Bernar (Sarah Bernhardt) koja je obeležila pozorišnu epohu kao najveća tragičarka svog doba. Uživala je izuzetnu popularnost i savremenici su je nazivali “božanska Sara”.

1945 – Posle teških borbi, američke trupe su u Drugom svetskom ratu osvojile pacifičko ostrvo Ivo Džima. Amerikanci su izgubili više od 4.500 vojnika, a 22.000 Japanaca su poginule ili su zarobljene.

1953 – Američki mikrobiolog Džonas Edvard Salk (Jonas Edward) objavio je pronalazak vakcine protiv dečje paralize.

1971 – Šeik Mudžibur Rahman (Mujibur) proglasio je Istočni Pakistan nezavisnom državom Bangladeš.

–1973 – Umro je engleski pisac, glumac i pevač Noel Kauard (Coward). Svestrani majstor pozornice stekao je veliku popularnost svojim dramama, skečevima i muzičkim revijama (“Vrtlog”, “Pali anđeli”, “Laka vrlina”, “Reč i muzika”, “Privatni život”).

1979 – Predsednik Egipta Anvar el Sadat (Anwar) i premijer Izraela Menahem Begin (Menachem) potpisali su mirovni ugovor u Vašingtonu. To je bio prvi mirovni sporazum jevrejske države i jedne arapske zemlje.

–1984 – Jugoslovenski i srpski pisac Branko Ćopić, jedan od najplodnijih i najpopularnijih pisaca posle Drugog svetskog rata je izvršio samoubistvo. Humorista, autor rodoljubive i dečije poezije, Ćopić se smatra nastavljačem tradicije seoske pripovetke srpskog realizma Kočića, Ćorovića i Veselinovića (“Pod Grmečem”, “Doživljaji Nikoletine Bursaća”, “Gluvi barut”, “Osma ofanziva”, “Bašta sljezove boje”).

1992 – Bivši šampion teške kategorije u boksu, Majk Tajson (Mike Tyson) osuđen je na šest godina zatvora zbog silovanja.

1993 – Savet bezbednosti UN izglasao je slanje 30.000 mirovnih trupa u Somaliju. To je bila dotad najveća i najskuplja mirovna operacija UN.

–1993 – Umro je srpski pozorišni i filmski glumac Taško Načić, majstor komedije i groteske. Proslavio se u matičnom pozorištu “Atelje 212” ulogama u “Kralju Ibiju”, “Radovanu III”, “Čudu u Šarganu”, “Kafanici sudnici, ludnici” i u mnogim filmovima, među kojima je najzapaženija bila uloga u “Davitelju protiv davitelja”.

1994 – Osnovano je Nezavisno udruženje novinara Srbije (NUNS).

1997 – U Kaliforniji je na raznim mestima nađeno 39 slično odevenih tela pripadnika sekte “Rajska kapija” koji su izvršili masovno samoubistvo.

1999. – U vazdušnom duelu dva jugoslovenska “Miga 29” protiv 24 agresorska aviona, poginuo je pilot major Zoran Radosavljević, prva žrtva među našim pilotima od početka agresije NATO na Jugoslaviju. Pošto je, kao i Radosavljević, prethodno lansirao projektile na neprijateljske aparate, izbegavši pri tom tri rakete – major Nebojša Nikolić morao je da iskoči iz kabine kad je njegov avion pogođen. Jugoslovenski mediji objavili su da su tog dana piloti i Protivvazdušna odbrana Vojske Jugoslavije oborili četiri borbena aviona NATO.

2002 – U seriji zemljotresa koji su pogodili provinciju Baglan u Avganistanu poginulo je 1.000 ljudi.

2004 – Japanski sud je presudom naložio Vladi i jednoj firmi da isplate 88 miliona jena odštete grupi Kineza primoranih da rade u Japanu tokom Drugog svetskog rata.

2006 – Na vanrednim parlamentarnim izborima u Ukrajini najviše glasova je osvojila Partija regiona premijera Viktora Janukoviča, na drugom mestu je bila “narandžasta heroina” Julija Timošenko, a Koalicija ukrajinskog predsednika Viktora Juščenka (Naša Ukrajina – Narodna samoodbrana) na trećem.

2011 – U Londonu je protestovalo 100.000 ljudi, jer je vlada premijera Dejvida Kamerona u nastojanju da smanji budžetski deficit, smanjila javne troškove za 80 milijardi funti. Savet sindikata je ocenio da su to bile najveće demonstracije civilnog društva za više godina.

2015 – Umro je švedski pesnik Tomas Transtremer, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 2011. godine, jedan od najznačajnijih skandinavskih pisaca posle Drugog svetskog rata.♦