4. decembar

–1888. – Na Cetinju je rođen jugoslovenski kralj Aleksandar I Karađorđević, kralj Ujedinitelj. Školovao se u Švajcarskoj, Rusiji i na francuskoj vojnoj akademiji Sen-Sir, govorio je tečno francuski i ruski. Postao je prestolonaslednik 1909. umesto starijeg brata Đorđa, a od 1914. Srbijom je kao regent vladao u ime bolesnog oca kralja Petra. Bio je na čelu Vrhovne komande srpske vojske u pobedonosnim ratovima od 1912. do 1918. u kojima je ispoljio izuzetnu hrabrost. Postao je kralj Srba, Hrvata i Slovenaca 6. novembra 1921. Ubijen je prilikom atentata u Marseju, u kojem je ubijen i šef francuske diplomatije Žan Luj Bartu; atentat su organizovali hrvatske ustaše i italijanski fašisti 9. oktobra 1934. godine.

1154. Nikolas Brekspir, prvi i jedini Englez koji je biran za papu, ustoličen za poglavara rimokatoličke crkve kao Adrijan IV.

1371. Umro car Uroš Nemanjić, sin cara Dušana i jedini naslednik velikog srpskog carstva. Stupivši na presto u 19. godini, posle Dušanove smrti 1355, nije uspeo da sačuva veliko carstvo koje se posle njegove smrti raspalo na niz samostalnih oblasti pod vlašću moćnih feudalaca. Njegovom smrću izumrla je loza Nemanjića. Prema predanju, ubijen mučki u lovu, kada se sagnuo nad vodu da se osveži. Srpska pravoslavna crkva, na osnovu tog predanja, proglasila Uroša za mučenika i svetitelja.

1642. Umro francuski državnik, kardinal Arman Žan di Plesi Rišelje, koji je kao ministar kralja Luja XIII vršio stvarnu vlast u Francuskoj i podigao moć francuske krune. 1635. osnovao Francusku akademiju.

1679. Umro engleski filozof Tomas Hobs, predstavnik klasičnog engleskog empirizma. Ideje o čoveku kao slobodnom pojedincu i državi kao veštačkoj tvorevini nastaloj na osnovu ugovora pojedinaca, izneo u delima “Levijatan”, “Osnovi prirodnog zakona i politike”, “O čoveku”, “O telu”, “O građaninu”.

1791. Izašao prvi broj britanskog “Obzervera”, najstarijeg nedeljnog lista u svetu.

1795. Rođen škotski esejist i istoričar Tomas Karlajl, autor romantiziranih istorijskih dela od kojih je najpoznatije “Francuska revolucija”. Osnivač Londonske biblioteke.

1829. Britanci u Indiji zabranili običaj spaljivanja udovica prilikom spaljivanja njihovih muževa na posmrtnoj ceremoniji.

–1841. Predstavom “Smrt Stefana Dečanskog” Jovana Sterije u bivšem skladištu carinarnice na Savi u Beogradu otvoreno “Pozorište na Đumruku”. Štampan prvi pozorišni plakat i naplaćivane ulaznice. Organizatori tog pozorišta bili glumac i reditelj Atanasije Nikolić i dramski pisac Jovan Sterija Popović.

–1888. – Na Cetinju je rođen jugoslovenski kralj Aleksandar I Karađorđević, kralj Ujedinitelj. Školovao se u Švajcarskoj, Rusiji i na francuskoj vojnoj akademiji Sen-Sir, govorio je tečno francuski i ruski. Postao je prestolonaslednik 1909. umesto starijeg brata Đorđa, a od 1914. Srbijom je kao regent vladao u ime bolesnog oca kralja Petra. Bio je na čelu Vrhovne komande srpske vojske u pobedonosnim ratovima od 1912. do 1918. u kojima je ispoljio izuzetnu hrabrost. Postao je kralj Srba, Hrvata i Slovenaca 6. novembra 1921. Ubijen je prilikom atentata u Marseju, u kojem je ubijen i šef francuske diplomatije Žan Luj Bartu; atentat su organizovali hrvatske ustaše i italijanski fašisti 9. oktobra 1934. godine.

–1890. – Rođen je srpski kompozitor i etno muzikolog Kosta Manojlović, profesor i prvi rektor Muzičke akademije u Beogradu. Muzičke studije završio je u Oksfordu. Zapisao je veliki broj narodnih melodija, kojima se inspirisao u komponovanju. Napisao je “Spomenicu Stevanu Mokranjcu” i etnomuzikološke studije “Muzičke karakteristike našeg juga”, “Muzičko delo našeg sela”, “Narodne melodije u istočnoj Srbiji”. Dela: ciklusi horova “Žalne pesme”, “Pesme zemlje Skenderbegove”, “Pesme zemlje Raške”, solo pesme, obrade narodnih pesama.

–1924. – Umro je srpski lekar dr Vojislav Subotić, vodeći hirurg u Srbiji tog doba, šef hirurškog odeljenja Opštedržavne bolnice u Beogradu, osnivač Medicinskog fakulteta u Beogradu. Objavio je niz radova iz abdominalne hirurgije, urologije, ortopedije.

1943. Predsednik SAD Ruzvelt, britanski premijer Čerčil i turski predsednik Mustafa Ismet Ineni razmatrali u Kairu zajedničke akcije u okviru antihitlerovske koalicije. Turska, međutim, odbila da objavi rat Nemačkoj.

1945. Umro američki biolog i genetičar Tomas Hant Morgan, osnivač genetike, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1933. za otkriće funkcije hromozoma u prenošenju naslednih svojstava. Izradio prve mape položaja gena u hromozomima i smatra se glavnim predstavnikom teorije nasleđa.

1974. U blizini glavnog grada Šri Lanke Kolomba srušio se holandski avion “DC8”. Poginuli svi putnici i članvi posade, njih 191.

1975. Umrla Hana Arent, filozof i jedna od vodećih ličnosti u oblasti političke teorije u 20. veku. Laureat mnogih međunarodnih nagrada, među kojima Lesingove nagrade 1959. i nagrade “Sigmund Frojd” 1967. U Drezdenu 1993. osnovan “Hana Arent institut” za istraživanje totalitarizma.

–1976. Umro Edvard Bendžamin Britn, jedan od najznačajnijih engleskih kompozitora 20. veka.

1977. Na jugu Malezije poginulo 100 ljudi prilikom pada aviona koji je otela japanska teroristička grupa Crvena armija.

1977. Diktator Žan Bedel Bokasa krunisao se za cara Centralnoafričkog carstva. Troškovi ceremonije krunisanja iznosili koliko i četvrtina nacionalnog proizvoda zemlje.

1980. U avionskoj nesreći u blizini Lisabona, za koju se sumnja da je posledica sabotaže, poginuo portugalski premijer Fransisko Sa Karneiro.

1991. Otmičari oslobodili poslednjeg Amerikanca, novinara Terija Andersona, koji je kao talac u Libanu proveo 2.454 dana. Pripadnici Islamskog džihada kidnapovali Andersona 16. marta 1985.

1995. Ministri inostranih poslova Evropske unije na sastanku u Briselu suspendovali sankcije Jugoslaviji, uvedene 1992. zbog umešanosti jugoslovenske vlade u rat u Bosni. Prvi vojnici NATO, prethodnica trupa za primenu Dejtonskog mirovnog sporazuma, sleteli u 2 aviona na sarajevski aerodrom.

1998. Poslednji borci “Crvenih Kmera” predali se armiji Kambodže, čime je posle 2 decenije okončana borba tog maoističkog pokreta protiv Vladinih snaga.

2001. Izraelska vojska ušla u nekoliko palestinskih gradova na Zapadnoj obali i zauzela međunarodni aerodrom u Gazi.♦