21. jul

21/07/2018 Off By BERB

976. – Osnovana je kneževska loza Babenberga koja je vladala Austrijom do 1246. godine. Njihov porodični arhiv postao je osnovni fond današnjeg Državnog arhiva u Beču.

1542. – Papa Pavle III formirao je inkviziciju kongregaciju kardinala sa ovlašćenjima da progone jeretike, kako bi pojačao borbu protiv protestantizma.

1718. – Zaključen je Požarevački mir između Turske, Austrije i Mletačke Republike, nakon turskog poraza u ratu 1714-1718. godine. Turska je time prepustila Austriji severnu Srbiju, južno od Save, Banat i deo Srema.

1773. – Papa Klement XIV izdao je papsku bulu “Dominus ac Redemptor” kojom je raspustio jezuitski red.

1774. – Sklopljen je Kučuk-Kajnardžijski mir kojim je okončan rat Rusije i Turske 1768-1774. godine, u kojem je turska vojska doživela niz poraza.

1796. – Umro je škotski pesnik Robert Berns, poslednji veliki škotski književnik koji je pisao na škotskom dijalektu.

1798. – Napoleon Bonaparta je, nakon pobede u bici kod piramida, zavladao Egiptom.
Rojters

–1816. godine – Rođen je osnivač britanske novinske agencije Rojter Paul Julijus fon Rojter.

1820. – Danski fizičar Hans Kristijan Ersted predstavio je svoje otkriće elektromagnetizam.

–1884. – Rođen je biolog i fiziolog Ivan Đaja, član Srpske akademije nauka i umetnosti, osnivač katedre za fiziologiju (1910). Pariska Akademija nauka dodelila mu je 1946. godine nagradu za rad u oblasti fiziologije (Prix Montyon).

–1899. – Rođen je američki pisac Ernest Miler Hemingvej, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1954. godine. Poznat je po svojim izuzetnim romanima i novelama i po uzbudljivom životu, koji je 2. jula 1961. okončan samoubistvom. Najpoznatija dela: “Za kim zvona zvone”, “Sunce se ponovo rađa”, “Starac i more”.

1904. – Završena je 13-godišnja izgradnja Trans-sibirske železnice, od Moskve do Nahotke kod Vladivostoka (9.300 kilometara).

1921. – U Delnicama, u Hrvatskoj, ubijen je ministar unutrašnjih poslova Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca Milorad Drašković. Atentat je, u znak protesta zbog donošenja Obznane, zakona kojim je zabranjen rad komunističkoj i drugim levičarskim partijama, izvršio Alija Alijagić, pripadnik levičarske organizacije “Crvena pravda”.

1940. – U baltičkim državama Litvaniji, Letoniji i Estoniji uspostavljena je sovjetska vlast.

1960. – Sirimavo Bandaranaike postala je predsednica Vlade Cejlona (Šri Lanke), kao prva žena u svetu koja je došla na čelo neke vlade. Ona je na to mesto došla nakon ubistva njenog muža Solomona.

1967. – Pod točkovima voza poginuo je Albert Džon Lutuli, južnoafrički političar, borac protiv aparthejda. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1960. godine.

1973. – Uprkos protestima svetskog javnog mnjenja, Francuska je počela seriju nuklearnih proba na atolu Mururoa, u južnom delu Tihog okeana.

1974. – Grčka je prihvatila rezoluciju UN o prekidu vatre na Kipru, jedan dan nakon turske invazije. Narednog dana rezoluciju je prihvatila i Turska.

1983. – U Poljskoj je ukinuto ratno stanje, uvedeno u decembru 1981. godine.

–1985. – Umro je Zoran Radmilović, jedan od najvećih jugoslovenskih glumaca. Legenda za života, upamćen je po nizu briljantnih uloga kralja Ibija, Radovana III, Trigorina u “Galebu”, Laze Kostića u “Santa Maria della Salute”.

–1985. – Umro je Aleksandar Vučo, jedna od najznačajnijih ličnosti jugoslovenske književnosti 20. veka. Pesnik, romanopisac i aktivni učesnik nadrealističkog pokreta, smatra se i rodonačelnikom moderne poezije za decu. Najpoznatija dela: “Gluho doba”, “Poziv na maštanje”, “Mastodonti”, “Ako se još jednom setim”.

1993. – U poplavama i klizištima, prouzrokovanim jednomesečnim kišama, u Indiji, Bangladešu i Nepalu poginulo je oko 1.000 ljudi, a više miliona je prinuđeno da napusti svoje domove.

–-1994. – Ruski pisac Aleksandar Isajevič Solženjicin stigao je u Moskvu, posle dvomesečnog putovanja po Rusiji, iz koje je 20 godina ranije otišao u egzil.

1995. – Predstavnici 16 zemalja na Međunarodnoj konferenciji u Londonu o Bosni i Hercegovini upozorili su bosanske Srbe da će, ako napadnu zaštićenu zonu UN u Goraždu, biti suočeni sa “odlučnim odgovorom, uz upotrebu vazduhoplovne sile”.

1998. – Umro je američki kosmonaut Alen Šepard, prvi Amerikanac koji je poleteo u kosmos (1961) i jedini čovek koji je igrao golf na Mesecu.

–2000. – Umro je kompozitor Stanojlo Rajičić, član Srpske akademije nauka i umetnosti i direktor Muzikološkog instituta SANU (1958-1963). Komponovao opere “Simonida”, “Karađorđe”, balet “Pod zemljom”, šest simfonija, ciklusi pesama.