15. novembar

15. novembar

15/12/2017 Off By

–37. Rođen rimski car Neron, čija se umerena vladavina od 54. pretvorila u teror koji je kulminirao požarom u Rimu. Rimljani za podmetanje požara optužili Nerona, a on hrišćane i naredio njihov progon. Pripisuje mu se i ubistvo majke Agripine, žene Oktavije, najbližih saradnika i uglednih Rimljana. Izvršio samoubistvo 68. pošto ga je Senat proglasio neprijateljem rimskog naroda i osudio na smrt.


1640. Grof od Braganza krunisan kao Huan IV, prvi portugalski kralj posle 60-godišnje španske vladavine i prvi iz dinastije Braganza koja je vladala Portugalom do 1910.

–1675. Umro holanski slikar Jan Vermer, jedan od najvećih holandskih majstora XVII veka. Nepriznat i neshvaćen za života, dva veka kasnije svrstan među najveće umetnike u istoriji slikarstva, a njegove slike dostigle su astronomske cene.


1711. U Kopenhagenu izbila epidemija kuge, od koje je umrlo više hiljada ljudi.

1801. Odmetnuti janičari, koje su predvodile četiri beogradske dahije Aganlija, Kučuk Alija, Fočić Mehmed-aga i Mula Jusuf, ubili beogradskog valiju Hadži Mustafa-pašu i zaveli teror u Beogradskom pašaluku. Nasilje ubrzalo izbijanje Prvog srpskog ustanka 1804.

1806. Francuske trupe pod komandom Napoleona Bonaparte ušle u Varšavu.

–1832. – Rođen je Aleksandar Gistav Ajfel, francuski inženjer koji je konstruisao veći broj gvozdenih mostova i čuvenu Ajfelovu kulu u Parizu (za svetsku izložbu 1889.) visoku 320 metara, čelične konstrukcije.


1840. Kovčeg s posmrtnim ostacima francuskog cara Napoleona I položen u “Dom invalida” u Parizu, 19 godina posle njegove smrti u izgnanstvu, na ostrvu Sveta Jelena.

1890. Ubijen poglavica indijanskog plemena Sijuks “Bik koji sedi”, predvodnik indijanskih plemena u bici kod Litl Big Horna 1876. protiv američke Sedme konjičke divizije pod komandom Džordža Kastera.

–1891. – Amerikanac Džejms Najsmit izmislio je novu igru – košarku. Košarka je zamišljena kao sportska igra između dve ekipe sa po 12 igrača, od kojih u igri učestvuje samo pet. Tokom cele utakmice, koja traje dva puta po 20 minuta efektivne igre, dozvoljava se neograničena zamena igrača. Cilj je ubaciti loptu u protivnički koš. Prvo američko prvenstvo u košarci održano je 1897. godine, a prva međunarodna utakmica u Ervopi 1919, između Francuske i Italije. Kod nas se košarka prvi put pojavila 1923. godine preko izaslanika Crvenog krsta, Amerikanca Vilijama Vilanda, ali se razvila tek posle Drugog svetskog rata.


1904. – Upućen je prvi poziv hitnoj pomoći u Beogradu. Srpsko lekarsko društvo je posle jedne saobraćajne nesreće odlučilo da u Beogradu organizuje “stalno dežurstvo lekara koji će u svako doba dana i noći ići kolima da ukazuju prvu i najpotrebniju pomoć”.


1914. Oslobađanjem Beograda u Prvom svetskom ratu završena Kolubarska bitka. Pobeda za koju izuzetne zasluge pripadaju komandantu Prve armije, generalu Živojinu Mišiću, podigla ugled Srbije među saveznicima i učvrstila samopouzdanje srpske vojske i naroda.

1938. Isprobavajući nov tip lovačkog aviona, poginuo ruski pilot Valerij Čkalov, koji se proslavio mnogim poduhvatima. 1937. preleteo Severni pol bez spuštanja, od Moskve do Vankuvera, 12.000 kilometara, za 64 časa i 25 minuta, što je priznato kao svetski rekord leta na daljinu.

1961. Generalna skupština Ujedinjenih nacija odbacila sovjetski predlog o prijemu Kine u svetsku organizaciju.

1961. Bivši nacistički funkcioner Adolf Ajhman, organizator i izvršilac genocida nad Jevrejima u Drugom svetskom ratu, osuđen na smrt u Jerusalimu, a potom obešen. Posle rata živeo pod lažnim imenom u Argentini do 1960, kada su ga otkrili i uhapsili pripadnici izraelske tajne službe.

1965. Američki svemirski brodovi “Džemini 6” i “Džemini 7” ostvarili prvi kosmički susret i napravili dve kružne putanje leteći jedan pored drugog.

–1966. Umro američki režiser Volt Dizni, autor stripova, filmski animator i producent, tvorac modernog crtanog filma, dobitnik 29 “Oskara”. Put ka slavi otvorio mu, krajem dvadesetih godina XX veka, lik Mikija Mausa..


1970. Sovjetski vasionski brod “Venera 7” spustio se na Veneru i počeo da šalje signale.

–1970. U Beogradu umro srpski slikar Leonid Šejka. Bio član grupe “Mediala”.

1991. Oko 500 osoba izgubilo život kada je feribot “Salem ekspres” udario u koralni greben ispred egipatske luke Safaga i potonuo.

1996. Pod snažnim pritiskom svakodnevnih protesta građana zbog falsifikovanja izbornih rezultata, opštinski sud u Nišu potvrdio pobedu opozicione koalicije “Zajedno” u drugom krugu izbora za lokalne organe uprave, održanom 17. novembra 1996.

1999. Šef UNMIK Bernar Kušner potpisao u Prištini sporazum s predstavnicima kosovskih Albanaca o formiranju Prelaznog administrativnog veća Kosova. Srbi sa Kosova odbili da potpišu sporazum, ali kasnije delegirali svog predstavnika u to telo.

2000. Zatvorena nuklearna centrala u Černobilju u Ukrajini u kojoj je krajem aprila 1986. eksplodirao jedan blok centrale izazvavši najtežu nuklearnu katastrofu otkako je počela upotreba nuklearnih centrala.

2001. Krivi toranj u Pizi ponovo otvoren za posetioce posle 12 godina pauze, koliko je trajala sanacija.

2002. Posmatrači UN zvanično okončali misiju na Prevlaci, početu u martu 1992, i predali hrvatskim vlastima kontrolu nad tim poluostrvom.