Sutra – poslednja presuda Haškog trubunala!

Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (ICTY) sutra, u srijedu izricanjem presude u predmetu Prlić i drugi završava s radom 24 godine posle osnivanja. Vrata će službeno zatvoriti na ceremoniji krajem decembra ove godine u Hagu.

Gašenjem suda njegove nerešene slučajeve preuzeće Mehanizam za međunarodne krivične sudove (MMKS).
MMKS će voditi žalbeni postupak za bivšeg predsednika Republike Srpske Radovana Karadžića i bivšeg komandanta vojske bosanskih Srba generala Ratka Mladića, čija je obrana najavila žalbu, zatim za vođu srpskih radikala Vojislava Šešelja, u Hagu oslobođenog odgovornosti. Tužilaštvo se žalilo na njegovu oslobađajuću presudu.
Pred MMKS-om će se voditi i ponovljeno suđenje za rukovodioce srpske službe državne bezbednosti Jovici Stanišiću i Franku Simatoviću, koji su 2013. bili oslobođeni krivice za zločine u Hrvatskoj i BiH, ali je žalbeno veće tu presudu poništilo i naložilo ponovno suđenje.
ICTY je bio prvi sud za ratne zločine koji je UN osnovao nakon nirnberškog i tokijskog procesa, na kojima se sudilo za nacističke i japanske zločine u Drugom svetskom ratu. Osnovao ga je Savet bezbednosti UN-a u maju 1993. kao odgovor na masovne zločine počinjene na području Hrvatske i BiH početkom 1990-ih.
Prvu optužnicu sud je podigao protiv Dragana Nikolića, komandanta logora Sušica u istočnoj Bosni i Hercegovini, a u maju 1996. započelo je i prvo haško suđenje – bosanskom Srbinu Dušku Tadiću, optuženom za zločine počinjene tokom 1992. u logoru Omarska.
Prva presuda bila je protiv bosanskog Hrvata Dražena Erdemovića koji je u redovima vojske Republike Srpske učestvovao u borbama posle pada srebreničke enklave. Erdemović je bio i prva osoba koja je u Hagu priznala krivicu.
Haški sud 1999. prvi put je podigao optužnicu i protiv jednog aktualnog predsednika države. U maju te godine optužen je predsednik Srbije Slobodan Milošević. Umro je tokom suđenja, 14. avgusta 2006., ne dočekavši presudu.
Tužilaštvo je tokom 24 godine postojanja optužilo ukupno 161 osobu, a osuđeno je 84.
Devetnaest osoba oslobođeno je, među njima i Ante Gotovina, Ivan Čermak i Mladen Markač i bosanski Hrvati Zoran Kupreškić, Mirjan Kupreškić, Vlatko Kupreškić i Dragan Papić.
Oslobođeni su i komandanti Armije BiH Naser Orić i Sefer Halilović, kao i sadašnji kosovski premijer Ramuš Haradinaj. Haški sud oslobodio je i bivšeg načelnika generalštaba vojske Jugoslavije Momčila Perišića.

Protiv 20 osoba povučene su optužnice, a protiv 17 osoba postupak je obustavljen zbog toga što su preminule pre dolaska u Hag ili tokom postupka.

Optužnice protiv 13 osoba proslijeđene su na postupanje domaćim pravosuđima na području bivše Jugoslavije.
ICTY je sudio za genocid, zločine protiv čovečnosti, povrede ratnog prava i običaja i teške povrede ženevskih konvencija i doneo čitav raspon presuda od kojih i onu najtežu – kaznu doživotnog zatvora – izrekao šest puta.
Prošle nedelje na tu je kaznu osuđen Ratko Mladić, a pre njega za genocid u Srebrenici isto su kažnjeni komandanti u vojsci bosanskih Srba Zdravko Tolimir, Vujadin Popović i Ljubiša Beara. General u vojsci bosanskih Srba Stanislav Galić osuđen je na doživotni zatvor zbog višegodišnjeg terorisanja Sarajeva, a bosanski Srbin Milan Lukić zbog zločina u Višegradu.
U slučaju 20 optuženih presude su bile rezultat priznanja o krivici. Među njima su i bivša predsednica Republike Srpske Biljana Plavšić koja je osuđena na 11 godina zbog progona nesrpskog stanovništva u BiH, vođa pobunjenih hrvatskih Srba Milan Babić koji je dobio 13 godina za zločine protiv čovečnosti u Hrvatskoj, admiral JNA Miodrag Jokić kome je za napade na Dubrovnik presuđeno sedam godina zatvora i bosanski Hrvat Ivica Rajić koji je priznao zločin nad muslimanima u Stupnom dolu i dobio 12 godina zatvora.

Haški tribunal je doneo nekoliko presuda za zločine počinjene na području Hrvatske – za vukovarsku bolnicu i Ovčaru (general JNA Mile Mrkšić osuđen je na 20 godina, major Veselin Šljivančanin na 10 godina, a kapetan Miroslav Radić je oslobođen), za napad na Dubrovnik ( uz Jokića osuđen i Pavle Strugar na 7,5 godina). Dok je za progon i druge zločine nad Hrvatima na području tzv. RSK, uz Babića, osuđen još jedan od vođa pobunjenih Srba – Milan Martić na 35 godina zatvora.
Bez epiloga zbog smrti optuženih ostali su predmeti protiv Gorana Hadžića, bivšeg predsednika RSK i protiv bivšeg vukovarskog gradonačelnika Slavka Dokmanovića za zločine vezane za vukovarsku bolnicu, odnosno Ovčaru.

Pred sudom se ukupno pojavilo 4650 svedoka koji su svedočili o zločinima od Hrvatske i BiH do Kosova i Vojvodine. Sudilo se ukupno 10.800 dana i sve je to zapisano na 2,5 miliona stranica transkripata.

Dosad je 56 osuđenih već odslužilo svoje kazne, a još ih 18 sedi u zatvorima u zemljama sa kojima je Sud potpisao ugovore.(Agencije)♦