5. avgust

1962 – Američka filmska glumica Merilin Monro jedna od najvećih holivudskih zvezda i seks-simbol polovine prošlog veka, izvršila je samoubistvo u 36. godini (“Džungla na asfaltu”, “Autobuska stanica”, “Neki to vole vruće”).

1583 – Hemfri Gilbert osnovao je prvu englesku koloniju u Severnoj Americi, u Sent Džonu, na Njufaundlendu.

1716 – Austrijski princ Eugen Savojski naneo je, sa armijom od 40.000 vojnika, u bici kod Petrovaradina, težak poraz otomanskoj vojsci od 150.000 ljudi pod komandom Darnada Ali Paše. U bici je poginulo oko 30.000 otomanskih vojnika. Godinu dana kasnije Eugen Savojski osvojio je Beograd, koji je ostao pod austrijskom vlašću do 1739.

1804. – U noći između 5. i 6. avgusta, na Adi Kale, na Dunavu, srpska potera zarobila je dahije: Aganliju, Kučuk-Aliju, Mula Jusufa i Mehmed-agu Fočića i pogubila ih. Dahije, obesne starešine janičara, osilile su se u Srbiji u drugoj polovini 18. veka. Proterani su iz naših krajeva odlukama Svištovkog mira 1791. godine i otišli u Vidin odmetniku Pazvan Ogulu. Vratili su se početkom 19. veka, ubili beogradskog vezira Hadži Mustafu i zavladali Beogradskim pašalukom, čineći nasilja, osvete i pljačke. U Carigradu se verovalo da su se Srbi zadovoljili njihovim pogubljenjem. Međutim, ustanici su pod vođstvom Karađorđa nastavili otpor turskoj okupaciji.

1844 – Rođen je ruski slikar Ilja Jefimovič Rjepin, glavni predstavnik realizma u ruskom slikarstvu. Izvršio je veliki uticaj na umetnike svoga vremena, a sovjetski socijalistički realisti smatrali su ga svojim uzorom (“Burlaci na Volgi”, “Litija”, “Ivan Grozni i njegov sin Ivan”, “Carevna Sofija”).

1850 – Rođen je francuski pisac Gi de Mopasan, jedan od najznačajnijih autora kratke forme. Objavio je oko 300 pripovedaka od kojih se veliki broj smatra remek-delima svetske književnosti (“Dunda”, “Toan”, “Na vodi”).

1895 – u Londonu je umro nemački filozof Fridrih Engels, jedan od osnivača naučnog socijalizma i najbliži saradnik Karla Marksa, s kojim je 1864. organizovao Prvu internacionalu – međunarodno udruženje radnika (“Anti-Diring”, “Poreklo porodice, privatne svojine i države”, “Ludvig Fojerbah i kraj nemačke klasične filozofije”).

1906 – Rođen je Džon Hjuston, jedan od najpoznatijih američkih filmskih reditelja, koji se proslavio mnogobrojnim filmovima uključujući “Malteški soko”, “Blago Sijera Madre”, “Džungla na asfaltu”.

1914 – Crna Gora je objavila rat Austro-Ugarskoj. Kuba, Meksiko, Urugvaj i Argentina proglasile su neutralnost u Prvom svetskom ratu.

1914 – Prvi električni saobraćajni signali za regulisanje različitih saobraćajnih pravaca – semafori, postavljeni su u Aveniji Euklid i Istočnoj 105. ulici u Klivlendu, američkoj državi Ohaju.

1915 – Nemci su u Prvom svetskom ratu okupirali poljsku prestonicu Varšavu.

1940 – Letonija je ušla u sastav SSSR-a pod nazivom Letonska Sovjetska Socijalistička Republika.

1943 – Plotunima iz 222 artiljerijska oruđa u Moskvi su, u Drugom svetskom ratu, obeležene pobede nad nemačkim trupama na Istočnom frontu. Sovjetska armija oslobodila je gradove Orel i Bjelgorod.

1949 – U zemljotresu jačine 6,75 stepeni Rihterove skale, u Ekvadoru je poginulo 6.000 ljudi, a 100.000 ostalo je bez domova.

1960 – Gornja Volta (Burkina Faso) stekla je nezavisnost od Francuske.

1962 – Američka filmska glumica Merilin Monro jedna od najvećih holivudskih zvezda i seks-simbol polovine prošlog veka, izvršila je samoubistvo u 36. godini (“Džungla na asfaltu”, “Autobuska stanica”, “Neki to vole vruće”).

1963 – SSSR, SAD i Velika Britanija potpisali su u Moskvi sporazum o zabrani nuklearnih proba.

1974 – Predsednik SAD Ričard Nikson priznao je da je učestvovao u prikrivanju afere Votergejt i blokiranju istrage o upadu u sedište Demokratske stranke u poslovnom centru “Votergejt”. Podneo je ostavku 9. avgusta.

1984 – Umro je britanski pozorišni i filmski glumac Ričard Barton koji se proslavio u pozorištu u kreacijama Šekspirovih likova, a potom i na filmu (“Kleopatra”, “Ko se boji Virđinije Vulf?”, “Beket”, “Noć iguane”). U jugoslovenskom filmu “Sutjeska” igrao je lik Josipa Broza Tita.

1994 – Avioni NATO-a bombardovali su položaje bosanskih Srba oko Sarajeva, pošto su pripadnici Vojske Republike Srpske uzeli deo naoružanja iz skladišta mirovnih snaga UN (Unprofor) na planini Igman.

1995 – SAD i Vijetnam uspostavili su diplomatske odnose posle nekoliko decenija neprijateljstva i založili se za unapređenje međusobne saradnje.

1998 – Umro je Todor Živkov, sekretar Komunističke partije Bugarske od 1954. i predsednik Državnog saveta (šef države) od 1971. do 1989, kada su ga reformisti unutar Komunističke partije prisilili na ostavku.

2000 – Umro je britanski glumac Ser Alek Ginis, dobitnik Oskara za film “Most na reci Kvaj” 1957. godine, i Oskara za ukupan doprinos filmskoj umetnosti 1980. (“Banda sa Lavender Hila”, “Velika iščekivanja”, “Oliver Tvist”, “Lorens od Arabije”, “Ratovi zvezda”).

2005 – Za generalnog guvernera Kanade imenovana je po prvi put u istoriji te zemlje, žena imigrant crne puti Mikele Žan.

2009 – Umro je američki scenarista i holivudski filmski producent Bad Šulberg. Dobitnik je Oskara za scenario filma “Na dokovima Njujorka” sa Marlon Brandom u glavnoj ulozi.

2010 – U urušenom oknu rudnika bakra San Hose u Čileu ostala su 33 rudara čije je spasavanje trajalo 69 dana, o čemu je snimljen i film.

2011. – Sonda američke agencije NASA Junona, na solarni pogon, poletela je na petogodišnje putovanje ka Jupiteru, najvećoj planeti Sunčevog sistema ghde je stigla 4. jula 2016.

2013 – U Turskoj je grupa od 254 oficira, vojnika, advokata, novinara osuđena na doživotni zatvor ili 20 godišnju kaznu zbog pokušaja svrgavanja sa vlasti tadašnjeg premijera Redžepa Tajipa Erdogana 2003, ali je Apelacioni sud presudu poništio 21. aprila 2016.