3. mart
03/04/20161915. – Umrla je srpska slikarka Nadežda Petrović, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu i saosnivač “Kola srpskih sestara” (s Branislavom Nušićem), čije slike odlikuje snažan, originalan izraz i izvanredno bogatstvo boja. Umrla je od tifusa, kojim je zaražena dok je kao bolničarka negovala ranjene srpske vojnike u Prvom svetskom ratu u valjevskoj bolnici. Slikarstvo je studirala u Minhenu i Parizu, a prvu samostalnu izložbu priredila je 1900 godine. Sačuvano je oko 200 njenih dela, a pojedina se ubrajaju u sam vrh srpskog slikarstva i ravna su delima evropskih majstora tog vremena, poput slika “Resnik”, “Notr Dam”, “Autoportret”, “Bulonjska šuma”. Slikala je u rasponu od plenerizma do snažnog realizma prožetog ekspresionizmom. U Srbiji svog doba najsnažnije se vezala za modernu umetnost, anticipirajući njen dalji razvoj. Rođena je u porodici u kojoj su dve sestre postale slikarke, jedna muzičar, a najmlađi brat, Rastko Petrović, pisac.
1703. – Umro je engleski naučnik i pronalazač Robert Huk, koji je usavršio barometar, teleskop i mikroskop i prvi otkrio ćelijsku strukturu biljaka. Postavio je osnovni zakon teorije elastičnosti (“Hukov zakon”).
1707. – Umro je car Aurangzeb, najmlađi sin cara Džehana, poslednji veliki mogulski vladar Indije. Tokom njegove vladavine od 1658. Mogulsko carstvo je teritorijalno prošireno, ali je oslabljeno iznutra progonima hinduizma i fanatičnim širenjem islama.
1808. – Francuske trupe pod komandom maršala Joakima Mire zauzele su Madrid.
1847. – Rođen je američki fizičar škotskog porekla Aleksander Grejem Bel, pronalazač električnog telefona 1875. Bavio se istraživanjem mehanike govora i 1872. je u Bostonu osnovao školu učitelja za gluvoneme.
1861. – Manifestom cara Aleksandra II ukinuto je kmetstvo u Rusiji. Više od 47 miliona kmetova oslobođeno je feudalnog odnosa i dobilo pravo da trguje, da se bavi zanatima i svim poslovima u privredi.
1875. – Prva moderna hokejaška utakmica, sa ustanovljenim pravilima održana je na montrealskom klizalištu Viktorija.
1875. – U Pariskoj operi prvi put je izvedena Bizeova opera “Karmen”.
1878. – Potpisan je Sanstefanski mirovni ugovor Rusije i Turske kojim je Rusija pokušala da “istočno pitanje” reši u svoju korist i stvaranjem Velika Bugarske, koja je obuhvatila i neka područja istočne Srbije, obezbedi prevlast na Balkanu. Zbog žestokog protivljenja evropskih sila, Srbije i Grčke izvršena je revizija Sanstefanskog ugovora na Berlinskom kongresu u junu iste godine.
1886. – Nakon srpskog poraza kod Slivnice, Srbija i Bugarska zaključile su Bukureštanski mir. Tromesečni rat koji je počeo kralj Milan Obrenović zbog pripajanja istočne Rumelije Bugarskoj, znatno je oslabio kraljev položaj u zemlji.
1911. – Rođena je američka glumica Džin Harlou (Jean Harlow).
1915. – Umrla je srpska slikarka Nadežda Petrović, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu i saosnivač “Kola srpskih sestara” (s Branislavom Nušićem), čije slike odlikuje snažan, originalan izraz i izvanredno bogatstvo boja. Umrla je od tifusa, kojim je zaražena dok je kao bolničarka negovala ranjene srpske vojnike u Prvom svetskom ratu u valjevskoj bolnici. Slikarstvo je studirala u Minhenu i Parizu, a prvu samostalnu izložbu priredila je 1900 godine. Sačuvano je oko 200 njenih dela, a pojedina se ubrajaju u sam vrh srpskog slikarstva i ravna su delima evropskih majstora tog vremena, poput slika “Resnik”, “Notr Dam”, “Autoportret”, “Bulonjska šuma”. Slikala je u rasponu od plenerizma do snažnog realizma prožetog ekspresionizmom. U Srbiji svog doba najsnažnije se vezala za modernu umetnost, anticipirajući njen dalji razvoj. Rođena je u porodici u kojoj su dve sestre postale slikarke, jedna muzičar, a najmlađi brat, Rastko Petrović, pisac.
1918. – U Brest-Litovsku je potpisan mirovni ugovor Sovjetske Rusije i Nemačke i njenih saveznika u Prvom svetskom ratu. Zbog unutrašnje nestabilnosti i izostanka podrške sila Antante, sovjetska vlast bila je prisiljena da napravi velike teritorijalne ustupke i pristane da Nemačkoj plati ratnu odštetu.
1920. – Umro je srpski političar i istoričar Dragoljub-Draža Pavlović, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije, koji je 1919. izabran za prvog predsednika Narodne skupštine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Dela: “Ličnost u istoriji”, “Istorizam i racionalizam”, “Ujedinjenje Nemačke”, “Požarevački mir 1718”, “Srbija za vreme poslednjeg austrijsko-turskog rata 1788-1791”
1924. – Narodna skupština u Ankari ukinula je Muslimanski kalifat i proterala iz zemlje kalifa i njegovu porodicu, kao deo reformi u modernizaciji zemlje predsednika Kemala Ataturka.
1969. – Lansiran je svemirski brod Apollo 9.
1948. – Premijerom drame Ivana Cankara “Kralj Betajnove” u režiji Bojana Stupice – svečano je počelo s radom Jugoslovensko dramsko pozorište u Beogradu. Dramski ansambl je u početku imao 40 članova, direktor je bio pisac Eli Finci, a umetnički rukovodilac Bojan Stupica.
1974. – U dotad najtežoj nesreći u istoriji civilnog vazduhoplovstva, poginulo je svih 346 ljudi u turskom putničkom avionu DC-10, koji se srušio blizu Pariza.
1980. – Vođa partije ZAPU Robert Mugabe je ubedljivom većinom dobio prve slobodne izbore u Rodeziji (Zimbabve) i potom formirao prvu većinsku crnačku vladu.
1987. – Umro je Deni Kej (Danny Kaye), američki filmski glumac, komičar i igrač.
1988. – Umro je poljski violinista Henrik Šering, jedan od najvećih majstora violine 20. veka. Afirmisao se među vrhunske virtuoze već na početku karijere (1933) i sa širokim repertoarom od barokne do savremene muzike, priređivao koncerte širom sveta. Gostovao je i na Dubrovačkim letnjim igrama.
1991. – Stanovnici Letonije i Estonije su ubedljivom većinom glasali za nezavisnost od Sovjetskog Saveza.
1996. – Umrla je francuska spisateljica Margaret Diras, autor više romana među kojima su najpoznatiji “Moderato kantabile”, “Bestidnici”, “Mornar iz Gibraltara”. Napisala je i scenarij za film “Hirošima, ljubavi moja”.
1996. – U eksploziji bombe podmetnute u autobus u centru Jerusalima poginulo je 19 ljudi, među kojima i bombaš-samoubica.
1996. – Jugoslovenske vlasti uhapsile su Radoslava Kremenovića i Dražena Erdemovića, koje je Haški sud osumnjičio za ratne zločine počinjene u Srebrenici u julu 1995, i predale ih Međunarodnom sudu. Kremenović je, nakon istrage pušten u maju, jer sud nije dokazao njegovu krivicu, a Erdemović, prvi optuženi koji je priznao krivicu, osuđen je na pet godina zatvora.
1996. – Konzervativna Narodna partija Hosea Marije Asnara pobedila je na parlamentarnim izborim u Španiji, čime je okončana 13-godišnja vladavina socijalističkog premijera Felipea Gonsalesa.
1997. – Najmanje 125 ljudi je poginulo, a više od 450 ranjeno kada je putnički voz u pakistanskoj provinciji Penxab u punoj brzini izleteo iz šina.
2000. – Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu osudio je ratnog komandanta snaga bosanskih Hrvata generala Tihomira Blaškića na 45 godina zatvora, zbog zločina koje su hrvatske snage počinile nad Muslimanima u srednjoj Bosni 1992-94. Apelaciono veće tog suda 29. jula 2004. smanjilo je kaznu Blaškiću na 9 godina zatvora.
2002. – Građani Švajcarske izjasnili su se na referendumu da njihova država postane članica Ujedinjenih nacija.
2004. – Srbija je dobila manjinsku vladu na čelu sa premijerom Vojislavom Koštunicom, koji je lider Demokratske stranke Srbije (DSS). Vlada je izabrana uz podršku Socijalističke partije Srbije (SPS), a čine je DSS, G17 Plus i koalicija Srpski pokret obnove (SPO) i Nova Srbija (NS).♦