22. septembar

1773. – Umro Šćepan Mali, samozvani crnogorski car

1789 – Rusko-austrijske snage pod komandom ruskog vojskovođe Aleksandra Suvorova nanele su težak poraz Turcima u bici kod Rimnika.

1791 – Rođen je engleski fizičar i hemičar Majkl Faradej, koji je 1831. otkrio zakon elektromagnetske indukcije, a 1833. dva osnovna zakona elektrolize.

1792 – Dan posle obaranja monarhije, Francuska je proglašena republikom i na snagu je stupio novi kalendar, kojim je za početak računanja nove ere uzet jesenji ekvinocij – 23. septembar 1792.

1862 – Oto fon Bizmark postao je pruski kancelar. Pod geslom “krv i gvožđe” ujedinio je 25 nemačkih država u Nemačko Carstvo, osnovano 1871. sa Vilhelmom Hoencolernom kao carem.

1862 – Predsednik SAD Abraham Linkoln objavio je dekret prema kojem svi američki robovi postaju slobodni građani od 1. januara 1863.

1882 – Umrla je srpska slikarka Katarina Ivanović, prva žena član Srpskog učenog društva. Slikala je portrete, istorijske žanr-kompozicije i vrlo uspešne mrtve prirode. Neke njene slike su među najboljima u srpskom klasicizmu, poput “Portreta knjeginje Perside Karađorđević”, “Autoportreta”, “Korpe s grožđem”.

1885 – Rođen je američki filmski režiser i glumac austrijskog porekla Erih fon Štrohajm, jedan od najvećih režisera nemog filma (“Kraljica Keli”, “Velika iluzija”, “Nestali iz Sent-Ažila”, “Bulevar sumraka”).

1915. – Umro Mihailo Valtrović, arhitekta i istoričar umetnosti, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, upravnik Narodnog muzeja, osnivač Srpskog arheološkog društva, jedan od prvih 16 članova Srpske kraljevske akademije

1918 – Rođen je meksički violinista poreklom poljski Jevrejin Henrik Šering, jedan od najvećih majstora violine 20. veka. Emigrirao je kada je nacistička Nemačka 1939. napala Poljsku i do 1945. u Londonu je bio oficir za vezu poljske izbegličke vlade i prevodilac premijera, generala Vladislava Sikorskog. Od 1945. je profesor na Muzičkom fakultetu u Meksiku.

1923 – U Ljubljani je održana skupština feminističkih društava Kraljevine Jugoslavije na kojoj je osnovana Feministička alijansa (kasnije Alijansa ženskih pokreta Jugoslavije).

1934 – U eksploziji u rudniku Gresford u Velsu poginulo je više od 260 rudara.

1940 – Japanske trupe ušle su u Drugom svetskom ratu u Francusku Indokinu.

1943. – Rođen Miloš Grbić, odbojkaš, reprezentativac SFRJ

1945. – Rođen Ilija Petković, fudbaler i trener, selektor reprezentacije

1949 – Vlade SAD, Velike Britanije i Kanade saopštile su da je SSSR izveo prvu eksploziju atomske bombe 29. avgusta 1949.

1951. – Rođena Ljiljana Dragutinović, pozorišna, filmska i TV glumica

1955 – U Velikoj Britaniji je počela da radi komercijalna televizija. Prvi plaćeni oglas bila je reklama za pastu za zube.

1958. – Rođen Andrea Bočeli, italijanski operski pevač-tenor

1960 – Proglašena je nezavisnost afričke države Mali (bivši Francuski Sudan) sa predsednikom Modibom Keitom.

1974 – U uraganu u centralnoameričkoj državi Honduras poginulo je oko 5.000 ljudi.

1976. – Rođen Ronaldo (Luis Nazario de Lima), brazilski fudbaler

1978. – Umro Jovan Tucakov, profesor Farmaceutskog fakulteta u Beogradu, akademik

1980 – Kopnene snage Iraka ušle su u Iran sa namerom da preuzmu kontrolu nad Šat-el-Arabom, čime je iračko-iranski sukob prerastao u pravi rat, koji je trajao narednih osam godina.

1983. – Umro Jovan Putnik, pozorišni reditelj i teatrolog

1985 – Francuski premijer Loran Fabijis priznao je da su francuski tajni agenti, na osnovu naređenja vlade, potopili u Novom Zelandu brod organizacije “Grinpis”, “Dugin ratnik”. “Grinpis” je vodio kampanju protiv francuskih nuklearnih proba.

1989 – Umro je američki pevač Irvin Berlin, autor više od 1.000 šlagera. Njegova pesma “White Christmas” iz filma “Holiday Inn” (1942) ubraja se i danas u bestselere američkog muzičkog tržišta.

1992 – SAD su uputile zahtev generalnom sekretaru UN da se formira komisija za ispitivanje ratnih zločina u Jugoslaviji. U priloženom izveštaju, rukovodstva Srbije i Jugoslovenske narodne armije, kao i srpske oružane snage u Hrvatskoj i BiH, optuženi su za teške zločine počinjene tokom 15 meseci rata u bivšoj Jugoslaviji.

1993 – U jeku jedne od najvećih inflacija zabeleženih u svetu, SR Jugoslavija je donela zakon o denominaciji nacionalne valute, prema kojem je od 1. oktobra milion dinara vredelo jedan dinar.

1998 – Na planini Ćićevici obnovljene su borbe između srpskih snaga bezbednosti i kosovskih Albanaca, a ministar pravde u Vladi Srbije Dragoljub Janković saopštio je da su protiv 178 kosovskih Albanaca podignute optuznice zbog terorizma, da je pod istragom 927, a u pritvoru 538 Albanaca sa Kosova.

2001 – Umro je Isak Štern, jedan od najvećih violinista dvadesetog veka. Poznat je i po tome što je spasao Karnegi Hol od propasti 60-tih godina prošlog veka.

2001 – SAD su ukinule sankcije Indiji i Pakistanu, uvedene 1998, kada su te dve zemlje izvršile nuklearne probe.

2004. – Umro Đorđe Lebović, dramski pisac i scenarista, osnivač i prvi predsednik Udruženja dramskih pisaca Srbije

2007 – Umro je Marsel Marso francuski pantomimičar, koji se proslavio svojim likom Bipom. Poznat kao Čarli Čaplin pantomime, Marso je bio inspirisan glumcima ere nemog filma, a širom sveta postao je poznat 1947. po liku klovna belog lica, u puloveru i sa šeširom.

2010. – Umro Predrag Tasovac, pozorišni, filmski i TV glumac

2010. – Umro Borislav Grigorović, pozorišni reditelj, direktor Drame Narodnog pozorišta u Beogradu, profesor Akademije umetnosti u Beograd

2010 – Umro je američki pevač Edi Fišer jedan od najpopularnijih izvođača pedesetih godina u svetu. Među njegovim najuspešnijim pesmama su “Thinking of you”, “Any Time” i “Oh, My Pa-pa”.

2013 – Na nemačkim saveznim parlamentarnim izborima za 18. saziv Bundestaga najviše glasova osvojila je Hršćansko-demokratska unija premijerke Angele Merkel, koja je dobila treći uzastopni mandat za sastav vlade.

2013. – Umro Milosav Buca Mirković, književnik, pozorišni i književni kritičar, publicista, upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu

2014 – Oko 100.000 Kurda iz Sirije u nekoliko dana prebeglo u Tursku pred vojskom ekstremističke organizacije “Islamska država”, saopštio je Visoki komesarijat UN za izbeglice (UNHCR).

2016 – Internet grupa Jahu (yahoo) priznala je da je krajem 2014. hakovano oko 500 miliona njenih korisnika, da su hakeri ukrali lične podatke – imena, prezimena, elektronsku poštu, lozinke, brojeve telefona i da nisu dirali brojeve bankarskih računa.♦