24. maj

–1926. – Otvorena Univerzitetska biblioteka “Svetozar Marković” u Beogradu Gradnja Univerzitetske biblioteke u Beogradu počela je juna 1921, a završena 1924. godine. Kamen-temeljac postavio je kralj Aleksandar Karađorđević.

1543 – Umro je poljski astronom Nikola Kopernik, tvorac heliocentričnog sistema i osnivač moderne astronomije, autor dela “Kruženje nebeskih tela”. Svojim naučnim delom, koje predstavlja jednu od najvećih prekretnica u istoriji nauke, stvorio je osnov za velika otkrića Johanesa Keplera (Johannes) i Isaka Njutna (Isaac Newton).

1544 – Rođen je engleski lekar i fizičar Vilijam Gilbert (William), istraživač magnetizma i elektriciteta. Dokazao je da je Zemlja veliki loptasti magnet i da se igla na kompasu ne upravlja prema nebu, kako se do tada verovalo, nego prema magnetnim polovima planete.

1686 – Rođen je nemački fizičar Gabrijel Danijel Farenhajt (Gabriel Daniel Fahrenheit), koji je 1726. izradio prvi termometar sa živom i napravio skalu za merenje temperature od 180 stepeni, nazvanu njegovim imenom.

1743 – Rođen je francuski lekar i novinar Žan Pol Mara (Jean Paul Marat), jedan od glavnih vođa Francuske revolucije, predvodnik montanjara i jedan od organizatora ustanka u maju 1793. kojim je bila zbačena vladavina žirondinaca. U julu iste godine ubila ga je Šarlot Kordej (Charlotte Corday), koja je četiri dana kasnije giljotinirana.

1819 – Rođena je britanska princeza Aleksandrina Viktorija (Alexandrina Victoria), kraljica Viktorija I od 1837. do 1901. Tokom njene duge vladavine Britanija je doživela privredni i kulturni uspon i postala je kolonijalna sila.

1822 – Trupe pod komandom Antonija Hosea de Sukrea (Antonio Jose, Sucre) su potukle Špance u bici kod Pićinće, a Ekvador je postigao nezavisnost od Španije.

1844 – Pronalazač telegrafa Semjuel Morze (Samuel Morse) poslao je prvu telegrafsku poruku na udaljenost od 65 kilometara (iz Vašingtona u Baltimor) koja je glasila: “Šta je to Bog uradio?”

1883 – Otvoren je Bruklinski most koji je povezao Menhetn sa Bruklinom u Njujorku.

1894. – Rođen Ilija Kolarević, vajar, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, jedan od osnivača grupe “Zograf”

–1899 – Rođen je srpski arhitekta Branislav Kojić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti, projektant Umetničkog paviljona na Kalemegdanu.

–1905. – Rođen Mihail Aleksandrovič Šolohov, ruski književnik, nobelovac

–1926. – Otvorena Univerzitetska biblioteka “Svetozar Marković” u Beogradu Gradnja Univerzitetske biblioteke u Beogradu počela je juna 1921, a završena 1924. godine. Kamen-temeljac postavio je kralj Aleksandar Karađorđević. Sredstva je obezbedila “Karnegi fondacija”. Bila je to prva zgrada u Srbiji specijalno građena za biblioteku. Deo knjiga sa Univerziteta prenet je u novu zgradu biblioteke novembra 1924, a ostale knjige u maju sledeće godine. Biblioteka je svečano otvorena na Dan prosvetitelja Ćirila i Metodija 1926. godine. Zadatak biblioteke je bio “da kao samostalna univerzitetska ustanova pomaže negovanje nauke i da u svjostvu naučne biblioteke posluži ne samo studentima i profesorima Beogradskog univerziteta, već i svima koji se bave naukom”. Njen knjižni fond iznosio je u početku više od 57.000 svezaka, da bi pred rat dostigao preko 300.000 naslova. Posle oslobođenja, povodom stogodišnjice rođenja Svetozara Markovića, 22. septembra 1946. godine, dobila je ime Univerzitetska biblioteka “Svetozar Marković”.

1941 – Nemački ratni brod “Bizmark” potopio je u Drugom svetskom ratu britansku krstaricu “Hud”. Od 1.422 mornara samo trojica su preživela.

–1941 – Rođen je američki pevač i kompozitor Robert Cimerman (Zimmerman), poznat kao Bob Dilan (Dylan), jedan od najpopularnijih muzičara 20. veka.

1964 – U tuči na fudbalskoj utakmici u prestonici Perua, Limi, izazvanoj odlukom sudije da poništi gol domaće ekipe, poginulo je više od 300 ljudi.

1968 – Tokom studentskih demonstracija u Francuskoj predsednik De Gol (Gaulle) predložio je referendum pobunjeni studenti zapalili su Parisku berzu.

–1974 – Umro je popularni američki džez pijanista, kompozitor i šef orkestra Edvard Kenedi Đuk Elington (Edward Kennedy Duke Ellington). Svetsku slavu stekao je posle Drugog svetskog rata nastupajući sa svojim orkestrom širom sveta.

1981 – Predsednik Ekvadora Haime Roldos Agilera (Jaime, Aguilera) i još sedam ljudi poginulo je kada je u avionu eksplodirala podmetnuta bomba.

1982 – U iransko – iračkom ratu, iranske trupe povratile su Koramšar koji su Iračani držali 20 meseci.

1992 – Kandidat konzervativaca Tomas Klestl (Thomas Klestil) izabran je za predsednika Austrije na mesto Kurta Valdhajma (Waldheim).

1992 – Kosovski Albanci održali su prve paralelne opšte izbore. Vlasti u Srbiji su te izbore proglasile nelegalnim, ali ih nisu ometale.

1993 – Eritreja je stekla nezavisnost od Etiopije posle 30 godina građanskog rata.

1993 – Na Tibetu su izbile žestoke demonstracije protiv kineskih vlasti.

1994 – U jurnjavi muslimanskih hodočasnika u Meki u Saudijskoj Arabiji poginulo je 270 ljudi.

1995 – Umro je engleski državnik i publicista Džejms Harold Vilson (James, Wilson), vođa Laburističke stranke, premijer Velike Britanije (1964-1970, 1974-76).

2000 – Izrael je, posle 22 godine povukao svoje trupe iz okupacione zone od 15 kilometara u graničnom području sa Libanom. Mirovne trupe UN ušle su u to područje 28. jula.

2000 – Hrvatska je postala 26. članica programa NATO “Partnerstvo za mir”.

2001 – Dvadeset troje ljudi je poginulo i više od 300 povređeno kada se urušila svadbena sala u Jerusalimu. To je najveća civilna tragedija u Izraelu u protekle 53 godine.

2002 – Predsednici Amerike i Rusije, Džordž Buš (George W.Bush) i Vladimir Putin, potpisali su ugovor o smanjenju nuklearnog oružja za dve trećine u narednih deset godina.

2004 – Đaci iz Kragujevca, gimnazijalci, doputovali su u Sarajevo (BiH) u prvu ekskurziju posle 14 godina.

2010 – Na lokalnim izborima u Crnoj Gori Demokratska partija socijalista je osvojila većinu u 12 od 14 opština u kojima se glasalo.

2012 – U ukrajinskom parlamentu došlo je do tuče tokom rasprave o zakonu kojim se dozvoljava zvanična upotreba ruskog jezika, između pripadnika prozapadne opozicije i poslanika partije ukrajinskog predsednika Viktora Janukoviča, koja glavnu podršku ima u delu zemlje u kojem se govori ruski.

2015 – Na predsedničkim izborima u Poljskoj većinu glasova osvojio je Andžej Duda, kandidat opozicionih konzervativca. On je u drugom krugu glasanja pobedio dotadašnjeg predsednika iz redova vladajućih liberala Bronjislava Komorovskog.

2015 – Američki matematičar Džon Neš (86), poznat po teoriji igara i dobitnik Nobelove nagrade za ekonomiju 1994. godine, poginuo je u saobraćajnoj nesreći.♦