24. decembar

1491. Rođen španski sveštenik Injasio de Lojola, osnivač jezuitskog reda 1534. Pošto ga je Inkvizicija oslobodila optužbi da je jeretik, 1540. od pape Pavla III dobio potvrdu novog rimokatoličkog reda i izabran za prvog starešinu. Izradio ustav jezuita i priručnik “Duhovne vežbe za vladavinu nad samim sobom”.

–1524. Umro portugalski moreplovac Vasko da Gama. 1498. pronašao pomorski put u Indiju ploveći oko Afrike. Prilikom drugog putovanja u Indiju 1502. uspostavio portugalsku kolonijalnu vlast, a tokom trećeg umro u Indiji.

–1798. Rođen poljski pisac Adam Mickijevič, najizrazitiji predstavnik poljskog romantizma. Njegov ep “Pan Tadeuš”, u kom je dao viziju stare Poljske u nestajanju, smatra se najvećim delom poljskog romantizma.

1814. SAD i Velika Britanija potpisale mir u Gentu u Belgiji, okončavši rat počet 1812.

–1818. Rođen engleski fizičar Džejms Preskot Džul. Odredio toplotni ekvivalent eletrične struje i mehanički ekvivalent topline i time dao jedan od dokaza zakona o očuvanju energije. Po njemu merna jedinica za energiju, rad i količinu toplote nazvana “džul”.

1838. Pod pritiskom Rusije, Porte, i političkih protivnika u Srbiji knez Miloš Obrenović prihvatio tzv. Turski ustav kojim je ograničena apsolutna kneževa vlast.

–1863. U Kalkuti umro engleski pisac Vilijam Mejkpis Tekeri, jedan od najznačajnijih satiričara XIX veka, poznat po romanu “Vašar taštine”.

–1863. Rođen Ljuba Davidović, jedan od prvaka Radikalne stranke Srbije. S Jašom Prodanovićem 1901. osnovao Samostalnu radikalnu stranku, a od 1912. bio na čelu te stranke. Bio ministar prosvete u vladi Nikole Pašića i jedan od tvoraca Krfske deklaracije. Od 1919. predsednik novoformirane Demokratske stranke. Dva puta bio premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, 1919. i 1924.

1865. U mestu Pulaski u američkoj državi Tenesi osnovana rasistička organizacija belaca Kju Kluks Klan.

1871. Premijera Verdieve opere “Aida” održana u Kairu, mestu gde se i odigrava radnja drame.

–1883. – Rođen je srpski slikar Stojan Aralica, član Srpske akademije nauka i umetnosti, majstor s izrazitim osećanjem za boju. Posle studija u Minhenu, Rimu i Parizu, proputovao je Španiju, severnu Afriku i Italiju i dugo je živeo u Parizu, a od 1948. u Beogradu. Najčešće je slikao predele i mrtvu prirodu, u početku pod uticajem minhenske škole i pariske škole Andre Lota, da bi potom stil izgradio na iskustvima postimpresionista, stvarajući slike koje odlikuje naglašeno osećanje za boju i prozračna atmosfera. U poslednjoj fazi stvaralaštva približio se lirskoj apstrakciji.

1914. Nemački avion bacio bombu na Dover u Prvom svetskom ratu, što je bio prvi napad iz vazduha u istoriji Velike Britanije.

1942. Na nemačkom eksperimentalnom poligonu u mestu Peneminde izvršena uspešna proba nove rakete “zemlja-zemlja”, “FZG76”, kasnije poznate kao “Fau 1”.

1943. Američki general Dvajt Ajzenhauer imenovan, u Drugom svetskom ratu, za komandanta Vrhovnog štaba savezničkih ekspedicionih snaga za invaziju na okupiranu Francusku.

1944. U Novom Sadu zašao prvi broj dnevnog lista na mađarskom “Sabad Vajdašag”, koji je u septembru 1945. promenio naziv u “Mađar so”.

1951. Proglašeno Ujedinjeno kraljevstvo Libija sa emirom el-Idrizom kao suverenom. U septembru 1969. kralj Idriz svrgnut u vojnom udaru pod vođstvom Moamera Gadafija, koji je potom proglasio republiku.

–-1982. Umro francuski pisac Luj Aragon, jedan od osnivača nadrealističkog pokreta. Od 1930, posle kongresa revolucionarnih pisaca u Harkovu, priklanja se socrealizmu i objavljuje “Traktat za socijalistički realizam”. U Drugom svetskom ratu, uz Elijara, najistaknutiji pesnik Pokreta otpora.

1989. Svrgnuti premijer Paname, general Antonio Norijega, sklonio se pred američkim okupacionim trupama u diplomatsko predstavništvo Vatikana u Panama Sitiju i zatražio politički azil.

1994. Islamski teroristi prilikom otmice francuskog putničkog aviona u Alžiru ubili dve osobre i uzeli za taoce njih 239.

1995. Na parlamentarnim izborima u Turskoj najviše glasova osvojila islamistička Partija prosperiteta, što je bila prva izborna pobeda islamista u 72-godišnjoj istoriji sekularne Turske.

1996. Tokom građanskog protesta u Srbiji zbog falsifikovanja rezultata lokalnih izbora jake policijske snage intervenisale u centru Beograda da bi razdvojile pristalice predsednika Srbije Slobodana Miloševića i opozicione koalicije “Zajedno”. Pred početak mitinga iz pištolja teško ranjen Ivica Lazović, član Srpskog pokreta obnove.

1997. Muslimanski fundamentalisti u dva masakra ubili 59 civila u Alžiru.

–1999. “Mali princ” Antoana de Sent Egziperija proglašen za knjigu veka u Francuskoj.

2000. Tokom četvorodnevne pobune u zatvorima u Turskoj ubijeno 28 osoba.♦