5. MAJ
05/05/2015
1818. – Rođen nemački filozof Karl Hajnrih Marks, teoretičar modernog socijalizma i komunizma. S Fridrihom Engelsom 1848. napisao Komunistički manifest i svoje navažnije delo Kapital.>>>
1705. – Umro rimsko – nemački car Leopold I. Uspešno se borio protiv Turaka, a slavu mu donela odbrana Beča 1683. Za vreme njegove vladavine, od 1658, Srbi su se, pod vođstvom patrijarha Arsenija Čarnojevića, doselili u južnu Ugarsku i u Srem.
1813. – Rođen danski filozof Seren Kirkegor, začetnik filozofije egzistencijalizma.
1815. – Rođen francuski pisac komedija i vodvilja Ežen-Martin Labiš. Neke od njegovih komedija ubrajaju se u najpopularnije komedije XIX veka.
1818. – Rođen nemački filozof Karl Hajnrih Marks, teoretičar modernog socijalizma i komunizma. S Fridrihom Engelsom 1848. napisao Komunistički manifest i svoje navažnije delo Kapital.
1821. – Umro francuski car Napoleon I Bonaparta, jedan od najvećih vojskovođa u istoriji. Njegovi osvajački pohodi izmenili Evropu, a umro na ostrvu Sveta Jelena, kao britanski zatvorenik.
1846. – Rođen poljski pisac Henrik Sjenkjevič (Henryk Sienkiewicz), autor romana “Quo vadis”, “Ognjem i mačem”, “Mali vitez” i drugih, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905.
1855. – Crnogorski knez Danilo I Petrović doneo Opšti zemaljski zakonik, u koji su unete imovinske i poreske reforme.
1860. – Italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi, sa svojih “1.000 crvenih košulja”, isplovio iz Đenove prema Siciliji, koju je osvojio krajem jula.
1883. – Rođen srpski kompozitor Petar Konjović, rektor Muzičke akademije u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti i upravnik Muzikološkog instituta.
1904. – Na brdu Volujica kod Bara postavljena prva radio-telegrafska stanica Markonijevog sistema na Balkanu.
1930. – Britanske vlasti u Indiji uhapsile Mahatmu Gandija zbog njegove kampanje građanske neposlušnosti.
1936. – Italijanske trupe pod komandom feldmaršala Pjetra Badolja okupirale Adis Abebu, prestonicu Etiopije. Istog dana 1941. u oslobođeni grad ušao etiopski car Haile Selasije I.
1945. – Trupe SAD u Drugom svetskom ratu oslobodile nemački nacistički koncentracioni logor Mauthauzen.
1945. – Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu ušle u mesto Pinemunde, odakle su Nemci ispaljivali rakete Fau1 i Fau2.
1949. – U palati Sent Džems (Saint James) u Londonu potpisan je 5. maja 1949. Statut kojim je osnovan Savet Evrope. Statut je potpisalo deset zemalja: Belgija, Francuska, Luksemburg, Holandija, Velika Britanija, Irska, Italija, Danska, Norveška i Švedska. Strasbur (Strasbourg) je postao stalno sedište Saveta. Savet Evrope je prva međunarodna organizacija osnovana posle Drugog svetskog rata, a njeni glavni zadaci su jačanje demokratije, ljudskih prava i vladavine zakona u zemljama članicama
1954. – General Alfredo Štresner vojnim udarom oborio predsednika Paragvaja Federika Čavesa, započevši diktaturu koja je trajala 34 godine.
1955. – Odlukom saveznika, Savezna Republika Nemačka ponovo je stekla suverenitet.
1961. – Iz Kejp Kanaverala lansiran kosmički brod Merkjuri, prva kosmička letelica SAD s ljudskom posadom. Brodom upravljao Alen Bartlet Šepard.
1977. – Umro nemački državnik i ekonomista Ludvig Erhard, zapadnonemački kancelar u vreme privrednog oporavka zemlje posle Drugog svetskog rata.
1978. – Teroristička organizacija Crvene brigade saopštila da je ubila bivšeg premijera Italije Alda Mora, otetog u martu 1978. Njegovo telo nađeno dva dana kasnije u automobilu u centru Rima.
1981. – Bobi Sends je prvi od 10 pripadnika IRA koji je umro u zatvoru Mejz, u Severnoj Irskoj, od posledica štrajka glađu.
1993. – Umro američki pisac i intelektualac Irving Hou.<
NA DANAŠNJI DAN
4. MAJ
1980. – Umro je predsednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito, vođa jugoslovenskih partizana u Drugom svetskom ratu i lider Komunističke partije Jugoslavije. Izveo je zemlju iz sovjetskog bloka i bio vođa Pokreta nesvrstanih zemalja.>>> 1493. – Papa Aleksandar VI (Alexander), Španac, izdao je edikt opodeli Novog sveta između Španije i Portugalije, prema kojem sve novootkrivene zemlje zapadno od Azora treba da pripadnu Španiji. 1780. – U Epsomu u Engleskoj održane su prve konjičke trke. 1825. – Rođen je engleski biolog
3. MAJ
1968. – Žestokim sukobima sa policijom u Parizu su počele studentske demonstracije i štrajkovi zbog oklevanja vlasti da sprovede reforme univerziteta. Studentski protesti ubrzo su zahvatili i druge evropske zemlje, a protest je prerastao u revolt protiv građanskog društva>>> 1469. – Rođen je italijanski državnik i istoričar Nikolo Makijaveli (Niccolo Macciavelli), autor dela “Vladalac” u kojem je izneo shvatanje da vladar ne treba da bira sredstva da bi postigao cilj iz čega je kasnije izveden pojam “makijavelizam”. 1494. – Španski
2. MAJ
1852. – Rođen je srpski novinar, pisac i političar Pera Todorović, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke. >>> 1519. – Umro je Leonardo da Vinči (Vinci), italijanski vajar,naučnik i slikar, “uomo universale” italijanske renesanse kojeg istoričari umetnosti svrstavaju u najveće genije ljudskog roda. Njegova dela “Mona Liza” i “Poslednja večera” spadaju među najčuvenije slike na svetu. “Traktat o slikarstvu” (u prevodu objavljen u Beogradu 1953) koji sadrži njegova zapažanja, zaključke i pouke o slikanju, perspektivi, svetlosti i boji, značajan je
1. MAJ
1886. – U Čikagu je 40.000 radnika stupilo u štrajk, zahtevajući bolje uslove rada, izražene u paroli “tri osmice” – po osam sati rada, odmora i kulturnog uzdizanja. U sukobu s policijom ubijeno je šest i ranjeno oko 50 radnika. Od 1889. ovaj dan se slavi kao Međunarodni praznik rada. U Srbiji je prvi put proslavljen 1894. >>> 1218. – Rođen je nemački car Rudolf I Habsburg, osnivač dinastije Habsburgovaca, jedne od najstarijih dinastija u Evropi. Vladao je od 1273.
