27. januar
27/01/2020
1235 – U Trnovu, u Bugarskoj umro je Sava Nemanjić (Sveti Sava), utemeljivač Srpske pravoslavne crkve, države i školstva. Godine 1219. izdejstvovao je autokefalnost SPC, a njegova dela “Nomokanon” (1220) i “Sinodik pravoslavlja” (1221) postali su pravni i duhovni stubovi srpske državnosti. Njegovom zaslugom osnovani su književni i školski centri u manastirima. Mošti Svetog Save sahranjene su maja 1237. u manastiru Mileševa, a otomanske vlasti su ih iskopale i 1594. spalile na Vračaru, u Beogradu
.
1756. – Rođen Volfgang Amadeus Mocart, austrijski kompozitor
1777. – Rođen Lukijan Mušicki, episkop i književnik
1822 – Na skupštini u Epidaurusu grčki ustanici proglasili su nezavisnost Grčke koju je Turska priznala 1829.
1838. – Održan prvi diplomatski bal u Beogradu, domaćin bio izaslanik britanske krune, Džon Lojd
1840. – Prvi put proslavljen Sveti Sava kao školska slava u Srbiji
1859 – Rođen je nemački car i pruski kralj Fridrih Vilhelm II Viktor Albert (Friedrich Wilhelm). Na presto je stupio 1888, a 1918. je, posle poraza Nemačke u Prvom svetskom ratu, primoran je da abdicira. Pobegao je u Holandiju koja je odbila da ga izruči saveznicima radi suđenja za ratne zločine. Umro je 1941. u Holandiji.
1865 – Španija je priznala nezavisnost Perua.
1871. – U Kragujevcu osnovana prva učiteljska škola u Kneževini Srbiji
1882. – Rođen Branko Popović, arhitekta i slikar, jedan od osnivača umetničke grupe “Oblik”, profesor i dekan Tehničkog fakulteta u Beogradu
1885 – Rođen je američki kompozitor Džerom Kern (Jerome), otac modernog mjuzikla. Njegova opereta “Ploveće pozorište” smatra se jednom od najboljih u istoriji pozorišta SAD. Komponovao je i filmsku muziku.
1885. – Umro Miša Anastasijević, trgovac, brodovlasnik i dobrotvor
1901 – Umro je italijanski kompozitor Djuzepe Verdi (Giuseppe), jedan od najvećih muzičkih stvaralaca 19. veka. Svetsku slavu stekao je operama “Aida”, “Otelo”, “Travijata”, “Rigoleto”, “Nabuko”, koje su i danas ključne na repertoarimaa operskih kuća širom sveta. Njegovoj sahrani u Milanu prisustvovalo je 200.000 ljudi.
1922. – Umro Đovani Verga, italijanski književnik
1924 – Vlada Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca potpisala je u Rimu pakt o prijateljstvu i saradnji s Italijom i sporazum kojim je Rijeka predata Italiji.
1926 – Engleski pronalazač Džon Logi Berd (John Logie Baird) je u Londonu prvi put javno demonstrirao televiziju.
1934. – Rođen dr Sava Babić, književni prevodilac, lektor, direktor Gradskog muzeja u Subotici, profesor Filološkog fakulteta u Beogradu, osnivač Grupe za hungarologiju
1942. – Umro Petar Dobrović, slikar
1943 – Ratno vazduhoplovstvo SAD je u Drugom svetskom ratu prvi put napalo Nemačku celodnevnim bombardovanjem ratne luke Vilhelmšafen.
1943. – Rođen Jovan Maljoković, džez – muzičar, kompozitor i aranžer, osnivač i
umetnički direktor Valjevskog džez festivala, vođa “Balkan Salsa Benda”
1944. – Prva grupa jugoslovenskih izbeglica stigla u egipatski logor El šat u Drugom
svetskom ratu
1945 – Sovjetske jedinice su oslobodile Aušvic, nacistički koncentracioni logor u Drugom svetskom ratu u kojem je ubijeno milion i po ljudi, među kojima više od milion Jevreja. Taj datum obeležava se u Evropi kao Dan holokausta.
1964 – Francuska je uspostavila diplomatske odnose s Narodnom Republikom Kinom.
1967 – Tokom proba za let na Mesec u bazi Kejp Keneveral, trojica američkih astronauta su poginula u požaru svemirskog broda “Apolo 1”.
1967 – Predstavnici 60 zemalja potpisali su sporazum o zabrani upotrebe oružja za masovno uništavanje u svemiru.
1973 – Potpisivanjem mirovnog ugovora u Parizu je završen Vijetnamski rat i okončano vojno angažovanje SAD u toj zemlji. Glavni pregovarači američki državni sekretar Henri Kisindžer (Henry Kissinger) i severnovijetnamski ministar Le Duk To dobili su te godine Nobelovu nagradu za mir.
1981 – Najmanje 500 ljudi je poginulo na indonežanskom feribotu “Tampomas II” koji je posle požara potonuo u Javanskom moru.
1991 – Ratno vazduhoplovstvo SAD je u Zalivskom ratu počelo masovno bombardovanje grada Basre, drugog po veličini u Iraku.
1991 – Poslanici Sobranja izabrali su Kiru Gligorova za predsednika SR Makedonije.
1996 – U Nigeru je vojnim udarom oboren prvi demokratski izabran predsednik Mahamane Osman (Ousmane).
1997 – Uoči Svetosavske litije, u kojoj je te godine učestvovalo više od 100.000 ljudi, povukao se policijski kordon u Kolarčevoj ulici u centru Beograda. Policija i studenti demonstranti neprekidno su sedam dana stojali jedni spram drugih tokom protesta zbog falsifikovanja lokalnih izbora u Srbiji u novembru 1996. Studenti su bučno proslavili završetak akcije “kordonom na kordon”, kako su nazvali akciju, i krenuli u protestnu povorku ulicama Beograda.
1998 – Evropska unija i NATO izrazili su zabrinutost zbog zaoštravanja stanja na Kosovu, gde su učestali sukobi naoružanih Albanaca i srpskih snaga bezbednosti.
1999 – Beogradska kancelarija Visokog komesarijata UN za izbeglice je saopštila da u 98 sela u centralnom i zapadnom Kosovu više nema srpskog stanovništva.
2002 – U seriji eksplozija i požaru u vojnom skladištu u Lagosu poginulo je više od 1.000 ljudi.
2003 – Skupština Srbije usvojila je Ustavnu povelju nove državne zajednice nazvane Srbija i Crna Gora.
2004 – U Varšavi je umro doajen poljskog parlamentarizma i demokratije, pisac i političar Aleksander Malahovski (Malachowski).
2006 – Umro je bivši nemački predsednik Johanes (Johannes) Rau, istaknuta politička ličnost u posleratnoj Nemačkoj.
2006. – Umro Nikica Kalođera, kompozitor i dirigent
2007 – Umro je bivši predsednik Indonezije general Suharto, čija je autoritarna vladavina trajala 32 godine i bila obeležena korupcijom, nepotizom i kršenjem ljudskih prava.
2008. – Umro Suharto, indonežanski general, političar i državnik, predsednik Indonezije
2010 – Umro je američki romanopisac i pripovedač Džerom Dejvid Selindžer (Jerome David Salinger) autor znameitog romana “Lovac u raži”. Njegova dela su i “Freni i Zui”, “Za Esme”, “Visoko podignite krovnu gredu, tesari” i “Simor: uvod”.
2012 – Norveška se izvinila zbog hapšenja i deportacije Jevreja tokom Drugog svetskog rata.
2013 – Srpski teniser Novak Djoković osvojio je Otvoreno prvenstvo Australije treći uzastopni put.
2015 – Obeležena je 70. godišnjica oslobođenja logoraša iz nacističkog koncentracionog logora Aušvic, u Poljskoj. Preživeli logoraš Roman Kent rekao je na svečanosti “mi, preživeli, ne želimo da budućnost naše dece bude takva kakva je bila naša prošlost”
2018 – U drugom krugu direktnih izbora za predsednika Republike Česke pobedio je Miloš Zeman i dobio novi petogodišnji prdsednički mandat.♦