17. januar

1377. Papa Grgur XI obnovio papsko sedište u Rimu i time okončao avinjonsko “zatočeništvo” rimskih papa. Sedište papa bilo premešteno u Avinjon 1309. posle poraza Bonifacija VIII u sukobu s franačkim kraljem Filipom IV Lepim.

1562. Stupio na snagu edikt iz Sen Žermena kojim su priznati protestanti u Francuskoj. Istog dana, vođe katolika vojvoda od Giza i kardinal od Lorene formirali uniju koja će blokirati primenu edikta i izazvati verske ratove koji su, uz povremene prekide, 36 godina razarali Francusku. Ratovi prekinuti Nantskim ediktom koji je 1598. izdao Anri IV.

1600. U Madridu rođen Pedro Kalderon de la Barka, jedan od najvećih španskih dramatičara. Proslavio se jednočinkama s motivima iz Biblije, a njegova filozofska drama “Život je san” zadržala se do danas na pozorišnim repertoarima.

1706. Rođen američki naučnik i političar Bendžamin Frenklin, borac za slobodu čoveka, učesnik u Američkom ratu za nezavisnost, jedan od tvoraca “Deklaracije o nezavisnosti” i američkog Ustava. Kao naučnik poznat kao izumitelj gromobrana i otkrića toka i karakteristika Golfske struje. Osnovao prvu javnu biblioteku u SAD, filozofsko društvo Pensilvanije i “Akademiju” koja je prerasla u Pensilvanijski univerzitet.

1732. Rođen poljski kralj Stanislav II Ponjatovski. Tokom vladavine bio prisiljen na tri deobe Poljske 1772, 1793. i 1795, abdicirao posle potpisivanja treće.

1751. – Odlukom vlasti Habsburške monarhije počelo naseljavanje 200 rusinskih grko – katoličkih porodica u pustari Velik Krstur, ovaj datum obeležava se kao početak doseljavanja Rusina u Vojvodinu i kao njihov nacionalni praznik

1773. Engleski moreplovac Džejms Kuk brodom “Rezolušn” prvi prešao Antarktički krug.

1850. – Objavljen prvi broj književno-zabavnog lista “Šumadinka”, pokretač Ljubomir Nenadović

1863. Rođen ruski pozorišni glumac, teatrolog i reditelj Konstantin Sergejevič Stanislavski, osnivač Hudožestvenog teatra u Moskvi 1898. i umetnički rukovodilac i ideolog tog pozorišta do kraja života 1938.

1863. Rođen engleski državnik Dejvid Lojd Džordž, ministar u vladi liberala od 1905 do 1915. i u koalicionoj vladi 1915. i 1916, premijer od 1916. do 1922. Jedan od utemeljivača engleskog radničkog zakonodavstva kojim je uvedeno osmočasovno radno vreme za rudare, pravo na štrajk, državne penzije, zdravstveno i socijalno osiguranje. Bio jedan od glavnih učesnika mirovne konferencije u Versaju i znatno uticao na prilike u posleratnoj Evropi.

1874. Umrla braća Čang i Eng, blizanci srasli levom, odnosno desnom stranom grudnog koša. Rođeni u Sijamu i od njih potiče naziv sijamski blizanci. Bili svetska atrakcija i proživeli 63 godine materijalno osigurani zaradom od nastupa u cirkusima.

1899. – Rođen Alfons Al Kapone, američki gangster

1909. – Umro Miša Dimitrijević, pozorišni glumac i reditelj

1912. – Rođen prof. Vojislav Đurić, šef Katedre za opštu književnost i teoriju književnosti Filološkog fakulteta u Beogradu, akademik

1919. Poljski kompozitor Ignaci Jan Paderevski, pijanista svetskog glasa, postao prvi premijer republike Poljske, uspostavljene posle završetka Prvog svetskog rata.

1920. – U Americi uvedena prohibicija

1929. – Lik Mornara Popaja, autora Elzi Segara pojavio se u komičnom stripu “Thimble Theatre”

1942. – Rođen Mohamed Ali (Kasijus Klej), američki bokser, svetski prvak u teškoj kategoriji

1945. Sovjetske trupe i Poljske patriotske snage u Drugom svetskom ratu oslobodile Varšavu, više od 5 godina posle pada glavnog grada Poljske u ruke nemačkih nacista.

1956. – Rođen dr Radovan Bigović, teolog, protojerej-stavrofor, profesor Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu, član Upravnog odbora Radio-televizije Srbije

1959. Senegal i Francuski Sudan doneli odluku o formiranju federalne države pod nazivom Republika Mali. Odluka stupila na snagu u aprilu.

1961. Ubijen kongoanski državnik Patris Lumumba, bivši premijer Konga, tvorac nezavisnosti zemlje, simbol borbe protiv kolonijalizma i heroj “crne Afrike”. Protivustavno smenjen 5. septembra 1960, 1. decembra uhvatili ga vojnici generala Mobutua i prebacili u Katangu, gde je pod nerazjašnjenim okolnostima ubijen.

1961. – Rođena Maja Čiburdanidze, gruzijska šahistkinja, najmlađa svetska šampionka

1964. Umro srpski slikar i grafičar Đorđe Andrejević Kun, član Srpske akademije nauka i umetnosti, poznat po monumentalnim realističnim kompozicijama i grafičkim mapama u kojima je prikazao zločine okupatora u vreme Drugog svetskog rata i motive iz obnove i izgradnje zemlje. Ilustrovao i opremio brojna književna dela.

1966. U sudaru američkog bombardera B52 i španskog aviona za snabdevanje gorivom iznad Španije poginulo 8 osoba, bombarder bio prinuđen da u Atlantski okean baci hidrogensku bombu, koja nije eksplodirala.

1991. SAD i zapadni saveznici u Zalivskom ratu izveli drugi i treći talas masovnog bombardovanja ciljeva u Iraku i Kuvajtu. Tri iračke rakete “skad” eksplodirale u Tel Avivu.

1995. U zemljotresu koji je pogodio šire područje japanskog grada Kobea poginulo više od 6.400 ljudi, materijalna šteta procenjena na 85,5 milijardi dolara.

1997. U Dablinu sud proglasio prvi razvod braka u istoriji Irske, na osnovu zakona odobrenog na referendumu, čemu se žestoko protivila rimokatolička crkva.

2000. U Centru bezbednosti u Cetinju registrovana Crnogorska pravoslavna crkva. Tu crkvu do sada nije priznala nijedna druga crkva, a na njenom čelu su sveštenici koji su isključeni iz ostalih crkava.

2002. U erupciji vulkana Njiragongo u Demokratskoj Republici Kongo razoreni grad Goma i okolna sela, život izgubilo više od 100 ljudi, a na desetne hiljada ostalo bez domova.♦