15. oktobar

70. p.n.e. Rođen Publije Vergilije Maron, najznamenitiji pesnik carskog Rima, autor nacionalnog junačkog epa “Eneida” i pastirskih pesama i didaktičkog speva “Georgike”. Uzor latinskog i zapadnoevropskog književnog stvaralaštva, Danteov vodič kroz podzemni svet.

1529. Završena prva opsada Beča povlačenjem turske vojske sultana Sulejmana II Veličanstvenog.

1542. Rođen mogulski car Abu ul Fat Dželaludin Akbar, jedan od najvećih vladara Indije, koji je pokorio pobunjene države Gudžarat i Kašmir i osvojio Avganistan. Sproveo značajne reforme, ukinuo ropstvo i pokušao da stvori novu sinkretističku religiju koja bi ujedinila hinduse i muslimane.

1581. Pod pokroviteljstvom Katarine Mediči u Parizu izvedena prva celovečernja baletska predstava , pa se taj dan uzima kao datum nastanka baleta.

1582. U Španiji, Portugaliji i papskim državama u Italiji počela primena Gregorijanskog kalendara, tako što je eliminisano 10 dana, a 5. oktobar 1582. postao 15. oktobar.

1608. Rođen italijanski fizičar i matematičar Evanđelista Toričeli koji je otkrio princip živinog barometra. Bio saradnik Galilea Galileja, a posle njegove smrti nasledio katedru za matematiku na univerzitetu u Firenci.

1791. Rođen Sima Milutinović Sarajlija, jedan od najznačajnijih i, uz Lukijana Mušickog, najuticajniji srpski pesnik XIX veka. Učestvovao u oba srpska ustanka protiv Turaka, a od 1827. u Cetinju bio sekretar vladike Petra I Petrovića Njegoša i učitelj njegovog sinovca Rada, kasnije Petra II Petrovića Njegoša.

1814. – Rođen Mihail Jurjevič Ljermontov, ruski književnik

1817. Umro poljski nacionalni junak Tadeuš Košćuško, učesnik Američkog rata za nezavisnost i ađutant Džordža Vašingtona, kasnije prvog predsednika SAD. Po povratku u domovinu borio se protiv rasparčavanja Poljske, ali je njegova vojska poražena u oktobru 1794. Umro u izbeglištvu u Švajcarskoj.

1844. – Rođen Fridrih Vilhelm Niče, nemački filozof

1855. – Rođen Ivan Vladimirovič Mičurin, sovjetski biolog, genetičar, akademik

1856. – Rođen Sreten Adžić, prvi srpski školovani pedagog, osnivač i prvi upravnik Muške učiteljske škole u Jagodini

1858. – Upisana prva generacija đaka Zemunske gimnazije; ovaj datum obeležava se kao Dan škole

1894. Pod optužbom za veleizdaju u Parizu uhapšen francuski oficir Alfred Drajfus, čime je počela burna afera koja je godinama potresala društveni i politički život Francuske. Bez dokaza osuđen na doživotnu robiju, ali je posle velikog negodovanja javnosti i angažovanog istupa pisca Emila Zole otkriven pravi krivac, a Drajfus rehabilitovan.

1903. – Osnovan Muzej grada Beograda

1917. U šumi Vensen, nadomak Pariza, streljana Mata Hari, najpoznatija žena-špijun u Prvom svetskom ratu. Profesionalna igračica, specijalizovana za egzotične igre iz Indije i sa Jave, koja je važila za najlepšu ženu sveta svog vremena, osuđena na smrt zbog špijunaže u korist Nemačke.

1928. Nemački dirižabl “Grof Cepelin” obavio prvi komercijalan let preko Atlantika.

1929. – Rođen Milorad Pavić, književnik i prevodilac, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu i Novom Sadu, akademik

1933. – Rođena Dušanka Sifnios, primabalerina i koreograf Narodnog pozorišta u Beogradu, član trupe Morisa Bežara

1945. – Održana prva “Ulična trka Oslobođenja Beograda”

1945. Premijer “Višijevske Francuske” u Drugom svetskom ratu Pjer Laval pogubljen zbog predaje zemlje nacističkoj Nemačkoj.

1946. Nacistički lider Herman Gering izvršio samoubistvo u zatvorskoj ćeliji dan pre izvršenja smrtne kazne na koju ga je osudio Međunarodni sud za ratne zločine u Nirnbergu.

1946. – Osnovano Narodno pozorište “Toša Jovanović” u Zrenjaninu

1949. U Mađarskoj pogubljeni Laslo Rajk, Tibor Sonji i Andraš Salai . Na montiranom sudskom procesu oni su osuđeni na smrt kao “buržoaski revizionisti i titoisti”. Posmrtno rehabilitovani 1956. kao žrtve kulta ličnosti.

1955. – Rođen Rodoljub Šabić, advokat, ministar za državnu upravu i lokalnu samoupravu, osnivač Socijaldemokratije, poverenik za informacije od javnog značaja

1958. – Ozračeni stručnjaci Instituta “Boris Kidrič” u Vinči

1960. – Rođen Slavko Štimac, pozorišni, filmski i TV glumac

1964. Nikita Hruščov smenjen sa mesta prvog sekretara Sovjetske komunističke partije, na njegovo mesto došao Leonid Brežnjev. Nov premijer postao Aleksej Kosigin.

1971. – Rođen Ivan Medenica, pozorišni teoretičar i kritičar, profesor Fakulteta
dramskih umetnosti u Beogradu, umetnički direktor BITEF-a

1989. Umro Danilo Kiš, jedan od najvećih pisaca novije srpske književnosti čije je delo značajno doprinelo njenoj afirmaciji u svetu. Preveden na mnoge svetske jezike i dobitnik mnogobrojnih priznanja i nagrada.

1989. – Otvoreno obnovljeno Narodno pozorište u Beogradu

1993. Nobelovu nagradu za mir dobili predsednik Južne Afrike Frederik Vilem de Klerk i vođa Afričkog nacionalnog kongresa Nelson Mendela za doprinos okončanju režima aparthejda u Južnoj Africi.

1997. Kongoanski pobunjenici ušli u glavni grad Brazavil i zbacili predsednika Paskala Lisubu. Posle četvoromesečnog građanskog rata, na vlast se vratio bivši predsednik Denis Sasu Ngueso.

1998. Na osnovu dogovora predsednika Jugoslavije Slobodana Miloševića i izaslanika SAD Ričarda Holbruka, načelnik Generalštaba Vojske Jugoslavije Momčilo Perišić i komandant NATO Vesli Klark potpisali sporazum o uspostavljanju vazdušne posmatračke misije na Kosovu.

2000. Ubedljivom pobedom na parlamentarnim izborima Liberalna demokratija Slovenije Janeza Drnovšeka vratila se na vlast. Time okončana šestomesečna vladavina desnice na čelu sa Andrejem Bajukom.

2011. – Prvi put dodeljena pozorišna nagrada “Zoranov brk”, laureat glumac Vlastimir Đuza Stojiljković♦