16. decembar
16/12/2018 Off By BERB–1934 – Pušten je u saobraćaj prvi beogradski drumski most preko Save, nazvan “Zemunski most kralja Aleksandra”. Dignut je u vazduh u aprilu 1941, a na mestu visećeg mosta podignut je 1957, most nezvanično nazvan “Brankov most”.
1653 – Vođa engleskih parlamentarista u građanskom ratu protiv monarhista Oliver Kromvel proglašen je doživotnim lordom protektorom Engleske, Škotske i Irske.
–1770. – U Bonu je rođen Ludvig van Betoven, nemački kompozitor, najistaknutiji i najuniverzalniji stvaralac u istoriji muzike. Stvaralaštvo mu predstavlja i ujedinjuje poslednje etape klasičnog stila i prve klice romantizma, što se naročito ogleda u simfonijama i klavirskim sonatama. Komponovao je devet simfonija (deveta sa horom na tekst Šilerove “Ode radosti”), klavirske sonate (neke poznate i pod pojedinačnim nazivima “Appassionata”, “Mondschein”, “Pathetique”), koncerte za klavir i orkestar, gudačke kvartete…
1773 – Nezadovoljna visokim uvoznim carinama i britanskom kolonijalnom vlašću, grupa američkih kolonista maskirana u Indijance, pobacala je u bostonskoj luci u more sanduke čaja s jednog britanskog broda. Taj događaj, kasnije nazvan “bostonska čajanka”, nagovestio je američki rat za nezavisnost započet 1775.
–1775 – Rođena je engleska književnica Džejn Ostin, čije je delo početkom 20. veka svrstano među pisce “velike tradicije”. Smatra se najčitanijim romanopiscem među autorima koji su stvarali pre viktorijanskog perioda (“Razum i osećajnost”, “Gordost i predrasuda”, “Mensfildski park”, “Ema”, “Nortagentska opatija”, “Nagovaranje”).
–1818. – Rođen je srpski pisac i diplomata Matija Ban, član Srpske kraljevske akademije, profesor beogradskog Liceja i šef presbiroa u vreme kneza Aleksandra Karađorđevića. Dela: drame “Smrt Uroša V”, “Kralj Vukašin”.
1835 – U velikom požaru koji je zahvatio Njujork uništeno je 600 građevina.
1838 – Buri su se, tokom Velike seobe, bežeći od britanske kolonijalne vlasti, sukobili sa plemenom Zulu i u bici na Krvavoj Reci pobili 3.000 pripadnika tog južnoafričkog plemena.
–1859 – Umro je nemački filolog Vilhelm Grim koji je sa bratom Jakobom sakupio i objavio čuvene priče i bajke za decu. S bratom je radio i na istraživanju nemačkog jezika, folklora i kulture, a sam se bavio izučavanjem spomenika starog nemačkog jezika.
1885 – U Sarajevu je počeo da izlazi srpski književni list “Bosanska vila”, koji je bio veoma cenjen u bosanskim književnim krugovima. Pokrenut kao časopis koji će se baviti srpskom kulturnom baštinom, vremenom je prerastao u ugledni list u kojem su sarađivali istaknuti pisci svih nacionalnosti, kao i književnici izvan bosanskohercegovačkog kruga. Do 1887. ga je uređivao Nikola Šumonja, a potom do zabrane 15. juna 1914. Nikola Kašiković.
–1916 – Ubijen je ruski monah i pustolov Grigorij Raspućin koji je kao tobožnji vidovnjak i čudotvorac uspeo da se nametne za osobu od poverenja poslednjem ruskom caru Nikoli II i njegovoj ženi carici Aleksandri. Ubila ga je grupa oficira da bi spasili ugled monarhije.
–1917 – Rođen je engleski pisac Artur Čarls Klark, popularizator astronautike i autor čuvenih naučno-fantastičnih romana, među kojima su najpoznatiji “2001: odiseja u svemiru”, “3001: konačna odiseja”, “Kraj detinjstva”.
1920 – U jednom od najtežih zemljotresa u svetu, u kineskoj provinciji Gansu poginulo je oko 180.000 ljudi.
–1921 – Umro je francuski kompozitor Kamij Sen Sans, klavirski virtuoz i dirigent, jedan od osnivača društva za negovanje i unapređenje francuske muzike (Societe Nationale de Musique). Njegov ogromni opus obuhvata muzička dela svih vrsta među kojima su najpoznatije opera “Samson i Dalila” i kompozicija za kamerni sastav “Karneval životinja”.
–1931 – Umro je srpski istoričar i sveštenik Dimitrije Ruvarac, profesor i rektor Karlovačke bogoslovije, od 1882. arhimandrit manastira Grgetega. Ustanovio je kritičku školu u srpskoj istoriografiji, uvodeći filološki metod u analizu istorijskih izvora. Autor je brojnih rasprava i studija (“Pregled domaćih izvora stare srpske povesnice”).
–1934 – Pušten je u saobraćaj prvi beogradski drumski most preko Save, nazvan “Zemunski most kralja Aleksandra”. Dignut je u vazduh u aprilu 1941, a na mestu visećeg mosta podignut je 1957, most nezvanično nazvan “Brankov most”.
1944 – Nemci su u Drugom svetskom ratu probili u Ardenima savezničke linije odbrane, iznenadivši američke snage i počeli kontraofanzivu na zapadnom frontu, U borbama okončanim nemačkim porazom, saveznici su izgubili 77.000 vojnika a Nemci 130.000.
–1944 – U avionskoj nesreći iznad Lamanša poginuo je američki džez-muzičar Glen Miler.
1949 – Vođa borbe za nezavisnost Ahmed Sukarno izabran je za prvog predsednika Indonezije posle sticanja nezavisnosti zemlje od Holandije.
1966 – Savet bezbednosti UN je na predlog Velike Britanije jednoglasno izglasao ekonomske sankcije protiv režima bele manjine u Rodeziji.
1971 – Pakistanske trupe predale su se indijskoj vojsci i Oslobodilačkoj armiji Istočnog Bengala. Time je okončan indijsko-pakistanski sukob i sačuvana nezavisnost novostvorene države Bangladeš koja je proklamovana u martu 1971.
1993 – Šest zemalja članica Evropske unije (Velika Britanija, Nemačka, Francuska, Italija, Holandija i Danska), uprkos protivljenju Grčke, priznalo je Bivšu Jugoslovensku Republiku Makedoniju.
1995 – Savet bezbednosti UN dao je NATO snagama ovlašćenje da preuzmu nadležnost nad mirovnim operacijama u Bosni. Time je okončana misija UNPROFOR-a i stvoreni pravni uslovi da NATO počne misiju nadgledanja sprovođenja mira u Bosni (IFOR).
1997 – Na suđenju u Prištini 15 kosovskih Albanaca optuženih za terorizam i pripadnost ilegalnoj organizaciji “Oslobodilačka vojska Kosova” osuđeni su na kazne zatvora od četiri do 20 godina.
2001 – Prvi američki brod od 1962, kada su SAD uvele embargo protiv Kube, stigao je u luku u Havani, noseći oko 500 tona smrznute hrane.
2003 – Švajcarski parlament prihvatio je rezoluciju kojom se ubijanje Jermena u otomanskom carstvu tokom Prvog svetskog rata izjednačava sa genocidom.
2004 – Ustavni sud Rumunije potvrdio je izbor Trajana Baseskua za predsednika Rumunije, koji na tom mestu zamenjuje Jona Ilijeskua.
2008 – Poginulo je 120 tamilskih pobunjenika i 25 vojnika u borbama na severu Šri Lanke. Tamilski tigrovi su hinduisti i bore se od 1972. godine za nezavisnost severnog i severoistočnog dela Šri Lanke, zemlje u kojoj 75 odsto stanovništva čine budisti. Procenjuje se da je tokom tri decenije sukoba izginulo oko 70.000 ljudi.
2012 – Na parlamentarnim izborima u Japanu pobedila je konzervativna Liberalno-demokratska partija sa tvrdom nacionalističkom politikom u okolnostima zategnutih susedskih odnosa sa Kinom. Ostrva koje Japan zove Senkaku, a Kina Diaoju, su u centru dugogodišnjeg teritorijalnog spora koji se zaoštrio sredinom septembra kada je Tokio nacionalizovao jedan deo tih ostrva u Istočnom kineskom moru.
2014 – U terorističkom napadu na školu u Pešavaru, Pakistan, ubijeno je 148 dece, učitelja i svih sedam napadača. Napad je trajao skoro sedam sati i u njemu je ranjeno više od 120 đaka i nastavnika.
2016 – Od početka godine umrlo je ili nestalo 7.189 migranata i izbeglica, većina njih (70 posto) pokušavajući da pređe Sredozemno more, saoštila je Međunarodna organizacija za migracije (IOM).♦