30. maj

1994. – Umro je srpski fizičar i hemičar Pavle Savić, jedan od pronalazača procesa nuklearne fisije (cepanje atomskog jezgra), profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske akademije nauka i umetnosti od 1971. do 1981. Svetski poznat naučnik postao je kad je s Irenom Žolio Kiri 1937. i 1938. otkrio izotope poznatih elemenata bombardovanjem atoma urana sporim neutronima.

1416. – Rimska Katholička crkva spalila je u Pragu na lomači Jana Husa, zbog njegovih ‘jeretičkih’ izjava uperenih protiv učenja crkve.

1431. – U Ruanu (Rouen), u Francuskoj, na lomači je spaljena 19-ogodišnja Jovanka Orleanka (Jean d’ Arc) is burned at the stake. 30 maj je njen sveti dan u katoličkoj crkvi jer je ona kasnije proglašena za sveticu.

1539. – Na Floridi, španski konkvistador, Hernando de Soto, se iskrcao u zalivu Tampa, sa posadom od 600 vojnika. Njihov cilj je bio da nađu zlato na novom kontinentu. Vodio je dnevnik, poznat pod imenom ‘De Sotove hronike’ u kome su opisani njegovi pohodi po Americi.

1635. – Potpisan je u Pragu tzv. Praški Mir, kao zaključenje 30-ogodišnjeg rata u Evropi.

1640. – Umro je Peter Paul Rubens, flamanski slikar (rođen 1577.).

1672. – Rođen je Petar Veliki, ruski Car.

1778. – Umro je Volter (Voltaire), francuski filozof i pisac (rođen 1694.).

1814. – Potpisan je Prvi pariski mirovni ugovor, kojim je Francuska vraćena u okvire granica od 1792. Napoleon I, Car Francuske, je proteran istog dana u izgnanstvo na Elbu.

1814. – Potpisan je Prvi pariski mirovni ugovor, kojim je Francuska vraćena u okvire granica od 1792. Napoleon I, Car Francuske, je proteran istog dana u izgnanstvo na Elbu.

1842. – Izveršen neuspešan atentat na englesku kraljicu Viktoriju.

1846. – Rođen je Peter Faberže (Faberge), ruski juvelir, poznat po skupocenim kreacijama u obliku jaja (Faberžeova jaja.)

1871. – Pala je Pariska Komuna.

1909. – Rođen je Beni Gudman (Benny Goodman), amerikanac, popularni vođa orkestra.

1913. – U Londonu, u Engleskoj, je potpisan mirovni ugovor, kojim je završen Prvi balkanski rat. Albanija je tim ugovorom postala nezavisna zemlja.

1942. – Britanska avijacija (RAF, Royal Air Force) izvršila je napad sa 1000 aviona na nemački grad Keln (nem. Koeln, eng. Cologne).

1967. – Biafra, deo afričke države Nigerije, je proglasila otcepljenje od Nigerije, i zbog toga je došlo do građanskog rata sa mnogobrojnim žrtvama.

1970. – Džimi Hendriks (Jimi Hendrix), legendarni crni gitarista, održao je koncert Berkliju, u Kaliforniji, jedan od poslednjih koncerata pre njegove rane smrti.

1972. – Pripadnici terorističke organizacije ‘Japanska Crvena Armija’ izvršili su masakr na aerorodromu Lod, u Tel Avivu, Izrael, ubivši 24 i ranivši 78 ljudi.

1981. – Ubijen predsednik Bangladeša, Zia Rahman u pokušaju državnog udara.

1986. – Umro je Peri Elis (Perry Ellis), američki modni kreator (rođen 1940.).

1994. – Umro je srpski fizičar i hemičar Pavle Savić, jedan od pronalazača procesa nuklearne fisije (cepanje atomskog jezgra), profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske akademije nauka i umetnosti od 1971. do 1981. Svetski poznat naučnik postao je kad je s Irenom Žolio Kiri 1937. i 1938. otkrio izotope poznatih elemenata bombardovanjem atoma urana sporim neutronima. Rezultat je bio neočekivan i epohalan – otkriveni su i elementi srednje atomske mase (lantan i drugi), a ne samo tzv. transuranski elementi, kako se očekivalo, a drugi naučnici su ponavljanjem tog eksperimenta ustanovili da je bombardovanje neutronima proizvelo cepanje jezgra atoma urana. U Drugom svetskom ratu je od početka bio u Narodnooslobodilačkoj borbi, godine 1942. izabran je za potpredsednika na Prvom zasedanju AVNOJ-a, a posle rata je organizovao Institut za nuklearne nauke u Vinči kraj Beograda.

1998. – Zemljotres jačine 6.6 stepeni pogodio je severni Afganistan, prouzrokovavši 5000 žrtava.

2003. – Franscuska avio kompanija Er Frans (Air France) izvršila je poslednji let supersoničnim putničkim avionom Konkord (Concorde).♦