U susret prazniku Pesah

Jevrejske zajednice širom Srbije i sveta od večeri 12. aprila započinju obeležavanje praznika Pesah, jednog od najznačajnijih datuma u jevrejskom kalendaru.

Pesah je praznik koji traje osam dana (sedam u Izraelu) i posvećen je sećanju na izbavljenje jevrejskog naroda iz egipatskog ropstva pre više od tri hiljade godina. Poznat i po nazivima Hag Haviv (praznik proleća), Hag Hamcot (praznik beskvasnih hlebova), kao i Zman herutenu (vreme naše slobode) kao prvi od tri hodočasna praznika (uz Šavuot i Sukot), simbolizuje i početak sezone žetve u Izraelu.

Priča o Pesahu ujedno je i priča o Egzodusu. Prema biblijskom predanju iz Starog zaveta, Bog je čuo vapaje porobljenog jevrejskog naroda i poslao proroka Mojsija da ga izbavi iz Egipta i povede u put ka slobodi. Faraon Ramzes II nije želeo da ih oslobodi te je usledilo deset biblijskih pošasti (zala) koje su pogodile Egipat. Nakon poslednje, Jevrejima je bilo dozvoljeno da napuste zemlju. Njihovo izbavljenje iz ropstva, prelazak Crvenog mora i početak puta ka Obećanoj zemlji predstavljaju osnovne teme ovog praznika.

Praznovanje započinje svečanom večerom Seder, koja se organizuje prve i druge večeri praznika. Tokom večere čita se Hagada šel Pesah (knjiga koja pripoveda o izlasku iz ropstva), dok svako od 15 obaveznih jela na stolu ima svoje simboličko značenje. Odatle i reč seder koja na hebrejskom znači “red”.

Na tanjiru za Seder večeru nalaze se jela koja podsećaju na ključne trenutke opisane u Knjizi izlaska (drugoj knjizi Tanaha, odnosno Starog zaveta).

Tri parčeta macesa (beskvasnog hleba), simbolizuju nevolje i brzi odlazak Jevreja iz Egipta. Krilo kokoške ili kolenica jagnjeta podsećaju na pashalnu žrtvu, dok bejca (jaje) označava uništenje Hrama i predstavlja hranu za ožalošćene; maror (gorke trave) i hazeret (ren) podsećaju na gorčinu ropstva; haroset (mešavina oraha, jabuka i vina) simbolizuje blato od kojeg su Jevreji gradili egipatske gradove. Karpas (celer ili peršun) označava novi život, dok se u slanu vodu umaču gorke trave, podsećajući na suze prolivene tokom ropstva.

Tokom trajanja praznika zabranjena je konzumacija hrane koja sadrži kvasac, kao i fermentisanih žitarica koje simbolizuju kvasanje.

Obred Sedera simbolizuje duhovno i fizičko oslobođenje, slobodu i početak novog života za Jevreje.

Praznovanje Pesaha ima za cilj očuvanje jevrejske tradicije, identiteta i zajedništva kroz rituale i prenošenje kako usmenih tako i pisanih predanja, ukazujući na snagu vere, važnosti slobode, nade i borbe za pravdu.