24. septembar

24. septembar

24/09/2015 Off By

1863. – Donesen zakon o osnivanju Velike škole u Beogradu, koja je nastavila i reformisala rad započet na Liceju. Škola je imala Filozofski, Pravni i Tehnički fakultet, a nastava je održavana u Kapetan – Mišinom zdanju. Škola je prerasla u Beogradski univerzitet 1905, kad je zakonom propisano i otvaranje Medicinskog, Bogoslovskog i Poloprivrednog fakulteta.


 

768. – Umro franački kral Pipin Treći – Mali, prvi monarh iz dinastije Karolinga. Vladao je od 747. godine, a potpunu vlast je prigrabio 751. kad je uz saglasnost rimskog pape zbacio Hilderika Trećeg, poslednjeg vladara iz dinastije Merovinga. Osnovao je Papsku državu 756, poklonivši papi zemle u srednjoj Italiji.pski kral

– Stefan Nemanjić Prvovjenčani, drugi sin velikog župana Stefana Nemanje, za vreme čije vladavine je Srbija dobila i državnu i crkvenu samostalnost. Pre nego što se Nemanja 1196. zamonašio ustupio je presto njemu, a ne najstarijem sinu Vukanu, čije je državničke sposobnosti manje cenio, a i zato što je Stefan bio zet vizantijskog cara Aleksija Trećeg – Anđela. Braća su se potom oštro sukobila, ali ih je izmirio najmlađi Nemanjin sin – monah Sava. U toku vladavine Stefan je razvio jake trgovinske veze sa Dubrovčanima i Mlečanima, a pred kraj života napisao je “Žitije Svetog Simeona” (Stefana Nemanje).

1706. – Švedska i Saksonija u Altrantštatu sklopile mir kojim se Švedska odrekla poljske krune i priznala poljskog kralja Stanislava Lešćinjskog, štićenika švedskog kralja Karla Dvanaestog.

1852. – Francuski inženjer Anri Žifar izveo prvi let dirižablom na parni pogon, preletjevši 27 kilometara od Pariza do Trapa.

1863. – Donesen zakon o osnivanju Velike škole u Beogradu, koja je nastavila i reformisala rad započet na Liceju. Škola je imala Filozofski, Pravni i Tehnički fakultet, a nastava je održavana u Kapetan – Mišinom zdanju. Škola je prerasla u Beogradski univerzitet 1905, kad je zakonom propisano i otvaranje Medicinskog, Bogoslovskog i Poloprivrednog fakulteta.

1868. – U Subotici osnovana gradska muzička škola, prva takva na teritoriji sadašnje Srbije.

1884. – Rođen turski državnik i vojskovođa Mustafa Ismet Ineni, predsednik Turske od 1938. do 1950. Učestvovao je u balkanskim ratovima i u Prvom svjetskom ratu, a posebno se istakao u tursko – grčkom ratu 1921, kad je posle uspjeha u bici kod Inenija dobio titulu paše i uzeo prezime Ineni. Iste godine je kao komandant Zapadnog fronta predvodio turske trupe u pobedonosnoj bici nad grčkom vojskom na reci Sakarija. Od 1922. do 1924. bio je šef turske diplomatije, a potom do 1937, kao blizak saradnik Kemala Ataturka, predsednik vlade.

1899. – Rođen srpski kompozitor i dirigent Jovan Bandur, profesor Muzičke akademije i dirigent Beogradske opere. Posje studija u Beču i Pragu komponovao je inspirišući se motivima narodne muzike. Dela: kantate “Poema 1941.”, “Raspeva se zemla”, ciklus madrigala za mješoviti hor, “Jugoslovenska partizanska rapsodija”, koncert za violinu i orkestar, solo pesme.

1911. – Rođen ruski državnik Konstantin Ustinovič Černjenko. Na najmoćniji položaj u državi – mesto generalnog sekretara sovetske Komunističke partije – dospio je posle smrti Jurija Vladimiroviča Andropova u februaru 1984. Na tom položaju je ostao samo 13 meseci, do smrti u martu 1985.

1915. – Francuska i Velika Britanija u Prvom svetskom ratu odlučile da otvore Solunski front, na koji su upućene snage sa fronta u Galipolu. Početkom 1916. te trupe su ojačane s pet britanskih i četiri francuske divizije, a do polovine maja 1916. sa ostrva Krf je prebačena srpska vojska, svrstana u tri armije, koja je 1918. imala odlučujuću ulogu u proboju Solunskog fronta i ubrzanju ratnog sloma Centralnih sila.

1941. – Užički partizanski odred u Drugom svetskom ratu oslobodio Užice, koje je potom više od dva meseca bilo sedište Užičke republike (jedine slobodne teritorije u poroblenoj Evropi) i Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačkog pokreta Jugoslavije – do 30. novembra 1941. kad je palo u njemačkoj ofanzivi.

1941. – Na konferenciji u Londonu vlade SSSR, Australije, Kanade, Velike Britanije, Novog Zelanda, Južnoafričke Unije i izbegličke vlade Čehoslovačke, Grčke, Belgije, Luksemburga, Holandije, Norveške, Polske, Jugoslavije i Francuske potpisale Atlantsku povelu. O sadržaju Povele u osam tačaka – koja je bila politički program o borbi protiv Sila osovine u Drugom svetskom ratu – prethodno su se dogovorili predsednik SAD Frenklin Delano Ruzvelt i britanski premijer Vinston Čerčil i taj dokument je kasnije poslužio kao osnova Povele UN.

1968. – Švajcarska postala članica UN.

1971. – Velika Britanija proterala 90 sovetskih građana zbog navodne špijunske djelatnosti.

1988. – Na Olimpijskim igrama u Seulu kanadski sprinter afričkog porekla Ben Džonson postavio svetski rekord u finalnoj trci na 100 metara od 9,79 sekindi, ali je rezultat poništen i šest dana kasnije mu je oduzeta zlatna medala, jer je trčao dopingovan.

1990. – Predsednik Zapadne Nemačke Rihard fon Vajczeker potpisao sporazum kojim će 3. oktobra 1990. dve nemačke države ponovo biti ujedinjene, a istog dana je Istočna Nemačka formalno napustila Varšavski pakt.

1993. – Kral Norodom Sihanuk ponovo preuzeo kambodžanski prijesto, s kojeg je sišao 1955. godine i potpisao ustav, prema kojem je Kambodža postala ustavna monarhija.

1996. – SAD, Rusija, Kina, Velika Britanija i Francuska odbacile prigovore Indije i potpisale dokument o zabrani nuklearnih proba.

1998. – Iran i Velika Britanija postigli sporazum o podizanju diplomatskih odnosa na ambasadorski nivo pošto je Teheran odustao od “fatve” – smrtne kazne zaprećene autoru “Satanskih stihova” britanskom piscu indijskog porekla Salmanu Ruždiju.

2000. – Savet ministara BiH prihvatio jedinstveni pasoš BiH.

2000. – Predstavnički dom američkog Kongresa usvojio Nacrt zakona kojima se odobrava finansijska pomoć od 500 miliona dolara demokratskim snagama u Srbiji i Crnoj Gori, uklučujući 50 miliona dolara za finansiranje aktivnosti prodemokratskih i disidentskih grupa.

2001. – U Kantonalnom sudu u Zenici počeo istražni postupak protiv 15 lica, osumnjičenih za zločine protiv čovečnosti i kršenje međunarodnog prava, što je prvi masovni proces u FBiH za zločine nad srpskim stanovništvom.

2001. – SRJ primlena u Interpol odlukom većine članova Generalne skupštine te međunarodne policijske organizacije.

2001. – Američki predsednik Džordž Buš objavio prvu listu cileva u borbi protiv međunarodnog terorizma, na kojoj se nalazi 11 organizacija, 12 pojedinaca i četiri udruženja, čija imovina će biti zamrznuta.

2003. – Podignute optužnice protiv Slobodana Miloševića, Milorada Lukovića – Legije, Radomira Markovića, Nebojše Pavkovića i Milorada Bracanovića zbog ubistva Ivana Stambolića i pokušaja ubistva Vuka Draškovića u Budvi 2000. godine.

2008. – Preminula poznata beogradska glumica Sonja Savić.