8. MAJ
08/05/2015
1439. – Pobedom francuske vojske nad Englezima završena je opsada Orleana u Stogodišnjem ratu.
1794. – U Parizu je, po nalogu Revolucionarnog suda, giljotinom pogubljen francuski hemičar Antoan Lavoazije (Antoine Lavoisier), osnivač moderne hemije. Formulisao je zakon o neuništivosti materije i otkrio proces oksidacije.
1815. – Na brdu Ljubić, kod Čačka, Srbi su u Drugom srpskom ustanku potukli trostruko jaču tursku vojsku.
1828. – U Švajcarskoj je rođen Henri Dunan (Dunant), osnivač Crvenog krsta (1863) i dobitnik prve Nobelove nagrade za mir 1901.
1852. – Potpisan je Londonski protokol kojim se garantuje integritet Danske.
1873. – Umro je engleski filozof i ekonomista Džon Stjuart Mil (John Stuart Mill), jedan od osnivača filozofije liberalizma, političke ekonomije, tvorac teorije indukcije u logici i zastupnik utilitarizma u etici (“O slobodi”, “Principi političke ekonomije”, “Utilitarizam”, “Sistem logike”).
1873. – Zaharije Stefanović Orfelin izdao je u Beču knjigu “Iskusni podrumar”, prvu knjigu o proizvodnji vina na srpskom jeziku.
1880. – Umro je francuski pisac Gistav Flober (Gustave Flaubert), autor romana “Gospođa Bovari” zbog kojeg je bio optužen za povredu javnog morala (“Sentimentalno vaspitanje”, “Salambo”, “Iskušenje svetog Antonija”).
1884. – Rođen je američki državnik Hari Truman (Harry), 33. predsednik SAD (1945-53). Predsednik je postao posle smrti Frenklina Ruzvelta (Franklin Roosevelt). Uveo je doktrinu (Trumanova doktrina) o vojnoj i ekonomskoj pomoći zemljama ugroženim levičarskim pokretima.
1900. – Srpski fizičar Mihailo Pupin patentirao je u Njujorku aparat za telefonske i telegrafske prenose na velike udaljenosti.
1903. – Na Tahitiju je umro francuski postimpresionistički slikar Pol Gogen (Paul Gauguin) “Materinstvo”, “Beli konj”, “Plemkinja”).
1921. – U Švedskoj je ukinuta smrtna kazna.
1949. – Stvorena je Savezna Republika Nemačka, u čiji sastav su ušle dotadašnje zone pod američkom, britanskom i francuskom kontrolom, uspostavljene posle Drugog svetskog rata i poraza nacista. Formirana je privremena vlada na čelu sa Konradom Adenauerom.
1952. – Umro je američki filmski producent Vilijem Foks (William Fox), osnivač filmske korporacije “Foks” (1915), kasnije “Tventit senčeri Foks”.
1973. – U Južnoj Dakoti, u SAD, okončana je pobuna Indijanaca koji su 10 nedelja u opsadi držali malo prerijsko naselje.
1980. – U Beogradu je sahranjen predsednik SFRJ Josip Broz Tito. Sahrani su prisustvovali najviši predstavnici više od 120 zemalja, kao i 200 partija. Direktan prenos sahrane preuzele su televizijske stanice iz više od 40 zemalja.
1984. – Sovjetski olimpijski komitet odlučio je da bojkotuje Olimpijske igre u Los Anđelesu, optuživši vladu SAD za kršenje Olimpijske povelje.
1992. – U SR Jugoslaviji je penzionisano 38 generala, među kojima i načelnik Generalštaba Blagoje Adžić. Novi šef GSS postao je general-pukovnik Života Panić.
1999. – U vazdušnim udarima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođena je ambasada Kine u Beogradu. Poginulo je četvoro kineskih državljana, a najmanje 10 ranjeno. Incident je ozbiljno poljuljao odnose SAD i Kine i usledili su masovni protesti u Kini.
1999. – Pod nerazjašnjenim okolnostima ubijen je Fehmi Agani, najbliži saradnik lidera Demokratskog saveza Kosova Ibrahima Rugove. Njegovo telo pronađeno je kod Lipljana na Kosovu.
1999. – Umro britanski filmski glumac Dirk Bogard (Bogarde) poznat po ulogama “Smrt u Veneciji”, “Žrtva” i “Sluga”.
2001. – SR Jugoslavija je primljena kao punopravni član u Svetsku banku.
2001. – Papa Jovan Pavle II okončao je svoju istorijsku posetu Siriji, čime je postao prvi papa koji je ušao u džamiju. Tu zemlju je napustio molitvom za mir između Jevreja i Arapa.
2003. – U američkom Senatu jednoglasno je usvojen predlog o proširenju NATO-a za sedam bivših istočno-evropskih komunističkih zemalja (Letonija, Litvanija, Estonija, Slovenija, Slovačka, Bugarska i Rumunija).
2003. – Marokanski kralj Muhamed (Mohammed) je povodom rođenja svog sina, naslednika, oslobadio više od 9.000 zatvorenika, što je najveća amnestija u istoriji ove zemlje.
2006. – Haški tribunal osudio je bosanskog Hrvata Ivicu Rajića na 12 godina zatvora zbog zločina nad muslimanskim civilima u srednjoj Bosni 1993. godine.<
NA DANAŠNJI DAN
7. MAJ
1892. – Rođen je srpski pisac Milutin Bojić, autor poeme “Plava grobnica”, posvećene srpskim vojnicima poginulim u Prvom svetskom ratu posle povlačenja preko Albanije.>>> 1663. – U Londonu je otvoreno prvo pozorište pod pokroviteljstvom kralja Čarlsa II (Charles). 1682. – Umro je ruski car Fjodor III Aleksejevič Romanov, a na presto je došao Petar I (Petar Veliki). 1711. – U Dubrovniku je rođen Ruđer Bošković, matematičar, astronom, fizičar, filozof i diplomata, osnivač i direktor astronomske opservatorije u Breri kod Milana
6. MAJ
1237. – U manastiru Mileševa sahranjene su mošti oca srpske državotvornosti Svetog Save, bezmalo godinu i po dana posle njegove smrti u bugarskoj prestonici Trnovo, gde je umro vraćajući se iz Jerusalima u Srbiju. Bugarski car Ivan Asen II jedva je pristao na zahtev Savinog sinovca, kralja Vladislava, da mošti prenese u otadžbinu – i Asen i Trnovljani smatrali su počivanje Savinog tela kod njih za veliku milost Božju. >>> 1733. – Odigrao se prvi međunarodni boks meč. Bob Vitaker
5. MAJ
1818. – Rođen nemački filozof Karl Hajnrih Marks, teoretičar modernog socijalizma i komunizma. S Fridrihom Engelsom 1848. napisao Komunistički manifest i svoje navažnije delo Kapital.>>> 1705. – Umro rimsko – nemački car Leopold I. Uspešno se borio protiv Turaka, a slavu mu donela odbrana Beča 1683. Za vreme njegove vladavine, od 1658, Srbi su se, pod vođstvom patrijarha Arsenija Čarnojevića, doselili u južnu Ugarsku i u Srem. 1813. – Rođen danski filozof Seren Kirkegor, začetnik filozofije egzistencijalizma. 1815. – Rođen
4. MAJ
1980. – Umro je predsednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito, vođa jugoslovenskih partizana u Drugom svetskom ratu i lider Komunističke partije Jugoslavije. Izveo je zemlju iz sovjetskog bloka i bio vođa Pokreta nesvrstanih zemalja.>>> 1493. – Papa Aleksandar VI (Alexander), Španac, izdao je edikt opodeli Novog sveta između Španije i Portugalije, prema kojem sve novootkrivene zemlje zapadno od Azora treba da pripadnu Španiji. 1780. – U Epsomu u Engleskoj održane su prve konjičke trke. 1825. – Rođen je engleski biolog
