12. septembar

1876. – Rođen je srpski političar, pozorišni i književni kritičar Milan Grol, dugogodišnji dramaturg i upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, od 1940. šef Demokratske stranke. U Drugom svetskom ratu bio je član jugoslovenske kraljevske vlade u emigraciji, a od marta do avgusta 1945. potpredsednik vlade Demokratske Federativne Jugoslavije.>>>

-490. – Na istočnoj obali Atike kod Maratona Atinjani supobedili deset puta brojniju vojsku persijskog cara Darija (9.000 prema 100.000). U bici su poginula 192 grčka vojnika, a Persijanaci su imali oko 6.000 mrtvih. Vest o pobedi u Atinu je doneo glasnik Filided pretrčavši 40 kilometara, nakon čega je umro od premora. Po tom događaju se u modernom vremenu zove najduža trka u atletici.
1494. – Rođen je francuski kralj Fransoa I (Francois), koji jetokom vladavine (1515-47) osvojio Milano, ali nije uspeo da se učvrsti u Italiji. Njegovu ambiciju da postane rimsko-nemački car sprečio je Karlo V, sa kojim je potom Fransoa I vodio četiri rata.
1583. – Rođen je italijanski orguljaš i kompozitor Đirolamo Freskobaldi (Girolamo Frescobaldi), najveći majstor svog vremena, koji je kompozicije za orgulje obogatio novim izražajnim sredstvima. U Italiji nije imao značajnije sledbenike, ali je presudno uticao na austrijske i nemačke barokne majstore, kao i na Baha (Bach).
1733. – Umro je francuski kompozitor i orguljaš Fransoa Kupren (Francois Couperin), centralna ličnost muzičkog života Pariza početkom 18. veka, dvorski klavsenista i muzički učitelj. Napisao je metodiku “Umetnost sviranja na klavsenu”.
1772. – Rusija je osvojila persijsku oblast uz Kaspijsko more,uključujući i grad Baku.
1801. – Ruski car Aleksandar I anektirao je gruzijsku kraljevinu.Istočna gruzijska kraljevina, stvorena četiri decenije ranije, posle oslobođenja od Persijanaca, prihvatila je ruski protektorat 1783. Rusija je 1810. anektirala i zapadnu Gruziju, koja je do tada bila pod vlašću Otomanskog carstva.
1848. – Švajcarska je usvojila novi ustav kojim je postalafederalna unija s jakom centralnom vlašću.
1876. – Rođen je srpski političar, pozorišni i književni kritičar, Milan Grol, dugogodišnji dramaturg i upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, od 1940. šef Demokratske stranke. Kao blizak saradnik jednog od najuglednijih srpskih književnih kritičara, Jovana Skerlića, objavio je mnoštvo književnih i pozorišnih kritika u “Srpskom književnom glasniku”. U Drugom svetskom ratu bio je ministar u jugoslovenskoj emigrantskoj vladi u Londonu. U zemlju se vratio 1945. i jedno vreme bio potpredsednik vlade, ali je ubrzo odstranjen iz političkog života, jer je režim Josipa Broza prihvatio parlamentarnu demokratiju kao formu bez ikakvog sadržaja, a i to samo privremeno. Dela: članci i eseji “Pozorišne kritike”, “Iz pozorišta predratne Srbije”, “Iz predratne Srbije”
1878. – Egipatski obelisk poznat kao “Kleopatrina igla”,napravljen od mermera iz Asuana oko 1475. p.n.e, postavljen je u Londonu.
1890. – Britanska Južnoafrička kompanija osnovala je grad Solzberi (Harare) koji je postao glavni grad Rodezije. Naziv je dobio po imenu tadašnjeg britanskog premijera lorda Solzberija (Salisbury).
1913. – Rođen je američki atletičar Džesi Ovens (Jesse Owens),koji je osvojio četiri zlatne medalje na Olimpijskim igrama u Berlinu 1936. Njegov trijumf naljutio je Adolfa Hitlera, koji je napustio počasnu ložu kako bi izbegao da se rukuje s njim zato što je crnac.
1916. – Na Kajmakčalanu je počela ofanziva srpske vojske protiv Bugara i Nemaca u Prvom svetskom ratu. Završena je 3. oktobra 1916, kao prva pobeda srpske vojske nakon povlačenja preko Albanije.
1919. – Italijanska armija sastavljena od dobrovoljaca pod komandom pesnika Gabrijela D'Anuncija (Gabriele d'Annunzio) zauzela je Rijeku. Grad je ostao pod italijanskom vlašću do kraja Drugog svetskog rata.
1940. – Tražeći izgubljenog psa, grupa tinejdžera otkrila je pećinu Lesko, kod mesta Montinjak u Dordonji (Francuska) čuveni arheološki lokalitet sa crtežima iz paleolita.
1943. – Nemački komandosi su u Drugom svetskom ratu, na osnovunaredbe Adolfa Hitlera, oteli bivšeg italijanskog diktatora Benita Musolinija (Mussolini), kojeg su nove italijanske vlasti stavile u zatvor.
1953. – Nikita Hruščov izabran je za prvog sekretara Centralnog komiteta KP SSSR.
1968. – Albanija je saopštila da napušta Varšavski pakt.
1970. – Palestinski otmičari su u Jordanu digli u vazduh triaviona oteta šest dana ranije posle poletanja iz Njujorka ka Evropi. Prethodno su oslobodili putnike u zamenu za palestinske zatvorenike, među kojima i otmičara četvrtog aviona Lejlu Kaled (Leila Khaled).
1974. – Vojnim pučem svrgnut je sa vlasti etiopski car Haile Selasije (Selassie), koji je 1928. posle smrti Menelika II postao kralj, a 1930. car Etiopije.
1980. – U vojnom puču pod vođstvom generala Kenana Evrena u Turskoj je oborena vlada Sulejmana Demirela.
1989. – U poljskom parlamentu prihvaćena je vlada jednog odlidera pokreta “Solidarnost” Tadeuša Mazovjeckog, čime je formalno okončana vladavina komunista u Poljskoj.
1994. – U Poljskoj su održane prve zajedničke vojne vežbe snaga NATO i bivšeg Varšavskog pakta.
1998. – U atentatu u Tirani ispred sedišta opozicione Demokratske partije ubijen je jedan od njenih vođa Azem Hajdari.
1999. – Indonezija je prihvatila raspoređivanje mirovnih snaga UN u Istočnom Timoru.
2000. – U eksploziji automobila koji je uleteo u podžemnu garažuu zgradi Berze u Džakarti, 15 ljudi je poginulo, a više desetina je povređeno.
2001. – NATO se prvi put u svojoj 52 godine dugoj istoriji pozvaona član 5. Povelje NATO o zajedničkoj odbrani, čime je stvorena mogućnost kolektivnog vojnog odgovora na terorističke napade u SAD. U govoru naciji američki predsednik Džordž Buš rekao da je Amerika napadnuta i da će iskoristiti sva svoja odbrambena sredstva kako bi terorizam bio pobeđen.
2003. – Rezolucijom Saveta bezbednosti UN Libiji su ukinute sankcije uvedene nakon terorističkih napada na američki i francuski avion krajem osamdesetih godina. Prethodno je sa Fondacijom Gadafi postignut sporazum o isplati odštete porodicama žrtava oborenog francuskog aviona.
2003. – Umro je američki kantri muzičar Džoni Keš (71),”Čovek u crnom”. Tokom 50-godišnje karijere najviše je pevao o rudarima, nadničarima, osuđenicima i kaubojima.
2005. – Umro je nemački sportista Fric Šilgen, koji je upalio olimpijsku vatru na Olimpijskim igrama 1936. u Berlinu.

NA DANAŠNJI DAN