16. MAJ
16/05/20151898. – Rođena je književnica Desanka Maksimović, jedna od najpopularnijih srpskih pesnikinja (“Pesnik i zavičaj”, “Tražim pomilovanje”, “Nemam više vremena”, “Slovo o ljubavi”).>>>
1532. – Španski osvajač Fransisko Pizaro (Francisco Pizarro) iskrcao se sa malom grupom vojnika na severnu obalu Perua. Savladavši otpor Indijanaca, Španija je 1572. osvojila Peru i držala ga u svom posedu do 1824.
1703. – Umro je francuski pisac Šarl Pero (Charles Perrault), autor čuvene zbirke bajki “Vilinske priče”, u kojoj su i “Mačak u čizmama”, “Crvenkapa” i “Uspavana lepotica”.
1770. – U Versaju su se venčali francuski prestolonaslednik Luj (kasnije Luj XVI) i Marija Antoaneta (Marie Antoinette), kćerka austrijske carice Marije Terezije. Nakon Francuske revolucije 1789. osuđeni su na smrt i pogubljeni na giljotini 1793.
1804. – Napoleon Bonaparta se proglasio za imperatora, cara Francuske. Krunisanje je održano u katedrali Notr Dam u Parizu.
1812. – Turska i Rusija potpisale su ugovor o miru u Bukureštu kojim su za srpske ustanike predviđeni opšta amnestija i pregovori sa turskim vlastima o autonomiji Srbije.
1881. – U okolini Berlina pušten je u saobraćaj prvi električni tramvaj.
1898. – Rođen je srpski pesnik, putopisac i diplomata Rastko Petrović. Pripadao je prvoj generaciji srpskih modernista, a njegova zbirka pesama “Otkrovenje” smatra se jednim od najznačajnijih dela srpske poezije između dva svetska rata.
1898. – Rođena je književnica Desanka Maksimović, jedna od najpopularnijih srpskih pesnikinja (“Pesnik i zavičaj”, “Tražim pomilovanje”, “Nemam više vremena”, “Slovo o ljubavi”).
1905. – Rođen Henri Fonda (Henry Fonda), američki glumac dobitnik nagrade Oskar.
1916. – Potpisan je ugovor o trojnoj anglo-francusko-ruskojkontroli Palestine radi podele bliskoistočnih teritorija Otomanskog carstva.
1917. – U Jonskom moru kod Krfa utopio se srpski pisac Vladislav Petković Dis, kada je nemačka podmornica u Prvom svetskom ratu torpedovala brod na kome se nalazio (“Mi čekamo cara”,”Tamnica”, “Nirvana”, “Možda spava”).
1920. – Švajcarska se uključila u Ligu Naroda (prethodnica Ujedinjenih Nacija)
1924. – Rođen je gambijski državnik Daud Džavara (Dawda Jawara), osnivac (1959) i lider (od 1960) Narodne progresivne stranke, predsednik Gambije od 1970. do 1994. kada je svrgnut državnim udarom.
1929. – U Holivudu su dodeljene prve nagrade Američke filmske akademije (od 1931. poznate kao Oskar) filmu “Krila”, glumici Dženet Gejnor (Janet Gaynor) i glumcu Emilu Dženingsu (Jannings).
1929. – Ordžana prva dodela Oskara, nagrada Američke filmske Akademije.
1941. – Parlament Islanda ukinuo je ugovor s Kraljevinom Danskom iz 1814. po kojem je zemlja bila pod danskom dominacijom i proglasio nezavisnost. Nezavisna Republika Island proglašena je 17. juna 1944. nakon narodnog plebiscita.
1947. – Umro je engleski biohemičar Frederik Gaulend Hopkins (Frederick Gonjland), jedan od osnivača nauke o vitaminima. Sa holandskim lekarom Kristijanom Ajkmanom (Christiaan Eijkman) dobio je 1929. Nobelovu nagradu za medicinu.
1952. – Rođen Pirs Brosnan (Pierce Brosnan), glumac, igrao glavnu ulogu u nekoliko filmova o Džejmsu Bondu.
1955. – Rođena je Debra Vinger (Winger), američka filmska glumica
1961. – General Park Čung Hi (Chung-hee) izvršio je vojni udar uJužnoj Koreji. Bio je na vlasti do 1979, kad ga je ubio šef obezbeđenja.
1963. – Američki astronaut Gordon Kuper (Cooper) napravio 22 kruga oko Zemlje u vasionskom brodu.
1966. – Rođena Dženet Džekson (Janet Jackson), američka pop pevačica, sestra Majkla Džeksona.
1969. – Sovjetski vasionski brod “Venera 5” približio se Veneri iizbacio sondu koja će slati podatke o toj planeti.
1972. – Umro je ganski političar i državnik Kvame Nkrumah, prvipredsednik nezavisne Gane (1957). Za doživotnog predsednika proglašen je 1962, ali je državnim udarom 1966. oboren sa vlasti.
1972. – Predsednici SFRJ i Rumunije Josip Broz Tito i NikolaeČaušesku (Nicolae Ceasescu) pustili su u rad hidroenergetski sistem “Đerdap” na Dunavu.
1974. – Helmut Šmit (Schmidt) je postao kancelar Zapadne Nemačkeposle ostavke Vilija Branta (Willy Brandt).
1974. – Skupština SFRJ proglasila je Josipa Broza Tita zadoživotnog predsednika države.
1975. – Japanka Junko Tabei je postala prva žena koja se popelana najviši svetski vrh – Maunt Everest.
1984. – Umro je američki pisac Irvin Šo (Irwin Shaw). Proslaviose romanom “Mladi lavovi” (1949) (“Lusi Kraun”, “Dve sedmice u drugom gradu”, “Bogataš i siromah”, “Veče u Vizantiji”).
1989. – Sovjetski predsednik Mihail Gorbačov i kineski lider,Deng Hsijaoping (Xiaoping), sreli su se u Pekingu na Prvom kinesko-sovjetskom samitu, čime je i formalo, nakon 30 godina, prekinut “tihi hladni rat” između ove dve najveće komunističke države.
1989. – Automobilom-bombom u Bejrutu ubijen su libanski verskivođa šeik Hasan Halid (Hassan Khaled) i još 21 osoba.
1991. – Britanska kraljica Elizabeta (Elizabeth) je, tokom zvanične posete SAD-u, postala prva kraljica koja se obratila Kongresu.
1992. – Povlačeći se iz Bosne, JNA je digla u vazduh bihaćki aerodrom pod planinom Plješevicom vredan oko šest milijardi dolara.
1997. – Umro je italijanski filmski režiser Đuzepe de Santis (Giuseppe), jedan od najznačajnijih predstavnika filmskog neorealizma, nastalog u Italiji u prvim godinama posle Drugog svetskog rata (“Gorki pirinač”, “Rim u 11 časova”, “Cesta duga godinu dana”).
2003. – Od srčanog udara umro je američki glumac Robert Stak (Stack) koji je slavu stekao ulogom detektiva Eliota Nesa (Ness) u TV seriji o borbi protiv mafije “Nesalomivi”.
2005. – Usvajanjem zakona u kuvajtskom parlamentu, posle više od40 godina, žene su dobile pravo glasa i pravo učešća na izborima.<
NA DANAŠNJI DAN
15. MAJ
1914. – Umro je srpski istoričar i književni kritičar Jovan Skerlić, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Svojim književnim i javnim radom značajno je uticao na kulturni i politički život u Srbiji na početku 20. veka (“Istorija srpske književnosti”).>>> 1536. – Engleski sud je proglasio krivim za preljubu i incest Anu Bolen (Anne Boleyn), drugu ženu kralja Henrija VIII (Henry), i njenog brata lorda Rošfora (Rocheford) i osudio ih na smrt. 1571. – Tatari su osvojili i zapalili Moskvu.
14. MAJ
1932. – U Londonu je umro srpski političar, istoričar i ekonomist Čedomilj Mijatović, član Srpske kraljevske akademije. Kao šef srpske diplomatije potpisao je 1881. tajnu konvenciju sa Austro-Ugarskom. Prvi je u Srbiji počeo da izučava privrednu istoriju<<< 1316. – Rođen je Karlo IV Luksemburški, kralj Češke od 1346, rimsko – nemački car od 1355. U Pragu je osnovao prvi univerzitet u srednjoj Evropi (1348). 1610. – Ubijen francuski kralj Anri IV. 1643. – Na francuski presto došao je četvorogodišnji Luj
13.MAJ
1851. – Rođen je srpski pisac Laza Lazarević, jedan od najboljih srpskih realista. Prava je završio u Beogradu a medicinu u Berlinu. Napisao je samo devet pripovedaka, a jedna od njih – “Švabica” – fragmentarno je sačuvana. Mada obeležene patrijarhalnim pogledima na život, njegove pripovetke – sažete, s veoma snažnom unutrašnjom dramatikom – imaju klasičnu vrednost. Prevodio je ruske pisce Nikolaja Gogolja i Alekseja Pisemskog, ruskog književnog teoretičara Nikolaja Černiševskog, kao i francuskog pisca Ežena Srkriba (Eugene Scribe). Kao lekar,
12. MAJ
1947. – Posle godinu dana snimanja, prikazana je “Slavica”, prvi jugoslovenski igrani film posle Drugog svetskog rata. Režiser i scenarista bio je Vjekoslav Afrić, snimatelj Žorž Skrigin, a tumači glavnih uloga – Irena Kolesar, Marjan Lovrić i Ljubiša Jovanović. >>> 1567. – Rođen Klaudio (Claudio) Monteverdi, italijanski kompozitor. 1607. – Engleski avanturista Džejms Smit osnovao je prvo englesko naselje na tlu Severne Amerike, koje je kasnije po njemu dobilo ime Džejmstaun. 1820. – Rođena je engleska bolničarka Florens Najtingejl (Florence
