“PANORAMA” -JEDINSTVO NA 64 . MEĐUNARODNOM SAJMU KNJIGA U BEOGRADU: I knjige svedoče čije je Kosovo

Ranka Čičak

U okviru Beogradskog sajma knjiga predstavljeno je stvaralaštvo Srba na Kosovu i Metohiji. Najstarija i može se reći zvanično jedina srpska novinsko – izdavačka kuća sa prostora Kosova i Metohije ove godine je pokazala zavidno izdavaštvo. Iz dana u dan uredništvo i autori ove značajne izdavačke kuće, kao i književni kritičari smenjivali su se na promocijama svojih izdanja i punili salu do poslednjeg mesta.

“Panorama” – “Jedinstvo” obnovila je izdanje iz 1996. godine nobelovca Petera Handkea “Zimsko putovanje” ili “Pravda za Srbiju” i “dopunu Zimskog putovanja” koje štampala 1997. godine te privukla veliku pažnju ljubitelja pisane reči na ovogodišnjem Sajmu knjiga.
O veličanstvenom opusu Narodne književnosti Srba na Kosovu i Metohiji u izdanju “Panorama”-“Jedinstvo” urednica Rada Komazec je kazala:

“Ukupna kultura srpskog naroda na Kosovu i Metohiji kao jednog nesvakidašnje obdarenog naroda, koji je na oltar evropske civilizacije priložio raznovrsna umetnička dela neprolazne vrednosti , odlikuje se i jedinstvenim dostignućima na polju narodne književnosti. Srpski narod na KiM ispevao je i izgovorio lirske i epske pesme, priče, bajke, legende, poslovice, zagonetke i druge oblike govornih narodnih tvorevina od nesvakidašnje umetničko-estetske vrednosti sa slojevitim jezičkim formama koje predstavljaju pravo kulturno bogastvo – rekla je Komazeciva na promociji Narodne književnosti Srba na KiM u izdanju “Panorama” – “Jedinstvo”.

Radoslav Zlatanović, pesnik i bivši urednik časopiosa “Stremljenja” je podsetio da je pretila opasnost da se to biserje narodne književnosti izgubi pošto ga zbog poznatih istorijskih okolnosti narodne umotvorine sa KiM nije uvrstio ni Vuk Stefanović Karadžić, ali da zahvaljujući vrednom sakupljaču dr Vladimiru Bovanu danas imamo na jednom mestu pravu riznicu narodne književnosti.

Direktor “Panorama” -Jedinstvo Svetozar Vlahović govoreći o ovogodišnjim izdanjima ove izdavačke kuće koja je bila i ostala matica srpskog naroda na prostoru Kosova i Metohije je istakao da i knjige svedeče čije je Kosovo.

Predstavljanje časopisa za književnost, kulturu i umetnost “Stremljenja”koji već 58 godina izlazi u okviru novinskog preduzeća “Jedinstvo” iz Prištine sada Ustanove “Panorama”-“Jedinstvo” izazvalo je veliko zanimanje ljubitelja pisane reči na Međunarodnom beogradskom sajmu knjiga . Sala za predstavljanje Kancelarije za Kosovo i Metohiju bila je pretesna da primi sve one koji su želeli da se podsete Kosova i Metohije, tradicije a pre svega stvaralaca iz sfere književnosti, kulture i umetnosti. Jer, ovaj časopis donosi obilje literarnih priloga-poeziju, prozu, studije, portrete pisaca , kritičke osvrte , likovne ilustracije i druge raznovrsne napise iz pera tridesetak autora , mahom sa prostora Kosova i Metohije. Urednica Rada Komazec je istakla na početku da je upravo “Stremljenja” prvi književni glasnik u svetu periodike na srpskom jeziku.

Najnoviji broj “Stremljenja” otvara ciklus pesama Milovana Vitezovića koje po rečima Rade Komazec vrve od lirsko- epske raspevanosti posvećene Kosovu i Metohiji.

“Ovaj tematski krug je karakterističan za njegove nesvakidašnje jezičke obrte i poruke u koje naša književna kritika još nije pronikla, jer se one otimlju krajnjem sudu, preciznim ocenama i krajnjem svrstavanju u određene naučne matrice” – kazala je Komazecova na promociji časopisa “Stremljenja”.

Zanimljiva je bila priča dugogodišnjeg urednika ovog časopisa i književnika Radoslava Zlatanovića koji je govorio o svojim prvim književnim koracima upravo u “Stremljenju” i prikazao genezu razvoja ovog časopisa, ističući da je “Stremljenja” bilo u samom vrhu tada jugoslovenskih književnih časopisa. Zlatanović je dodao da ga posebno raduje što i danas Stremljenja svojom sadržinom i fizionomijom gaje najbolje tradicije srpskog književnog glasila.

U časopisu se pojavljuje i poznati sakupljač i tumač usmene narodne književnosti u Metohiji Milorad Radunović sa deset novih, veoma interesantnih, narodnih zapisa, predanja i legendi.
Sve o svemu, prelistavajući časopis “Stremljenja” i sam sadržaj govori da je ovo literarno glasilo, uistinu, verno ogledalo savremenog stvaralaštva kod nas i da kao takvo zauzima značajno mesto u srpskoj periodici – zaključak je sa promocije jedinog kosovsko – metohijskog časopisa za književnost, kulturu i umetnost “Stremljenja”.

Posebno je zanimljiva bila promocija zbirke rodoljubivih pesama Ranka Đinovića u izdanju “Panorama” – “Jedinstvo” o kojoj su govorili akademik Matija Bećković i Rada Komazec .

Govoreći o poeziji Ranka Đinovića , Matija Bećković je između ostalog rekao:
“Kao što odsečena grana nastavlja da cveta , tako i pesnik Ranko Đinović, nastavlja da peva odsečen od svog kosovskog zavičaja. I kao što fasntomski bol osećamo u odsečenoj ruci, tako još više osećamo bol u amputiranoj duši, koja nije fantomska nego pesnička”- kazao je Matija Bećković

Rada Komazec, koja je i recenzent ove knjige naglasila je da pesnik Đinović piše stihovnu optužnicu u nastavcima protiv zločina nad srpskim narodom na KiM zrelije primenom simbolizma i stilskih figura.

“Sa vidljivim autobiografskim motivima u krugu romantičarske poetike i paradigmatičnih rodoljubivih stihova opisuje progon iz rodnog zavičaja sa kojim je opčinjen koristeći jezik kao ishodište i žudnju za prostorom materinstva- Metohijom. Na slikovit način oblikuje sećanja na ključne događaje pobede, poraze, junake, saborce, svece, mučeništva… Iskazom u pesmama i potresnim pesničkim svedočenjem visoke literarne vrednosti o golgotskom stradanju srpskog naroda , Ranko Đinović je ispunio svoj pesnički i ljudski dug prema svom narodu- istakla je Rada Komazec.

Pored navedenih izdanja “Panorama “–“Jedinstvo” promovisala je i druga svoja izdanja, poeziju Radomira Stojanovića “Naličje tišine”, Milice Lilić Jeftimijević “Opet o Kosovu”, Nenada Jere Radenkovića “Odvikavanje od Gospoda”, prozu Radosava Stojanovića “Priče sa krsta”. Štand “Panorama”- “Jedinstvo” bio je ukrašen narodnom nošnjom iz Velike Hoče, prepun starih i novih izdanja i izuzetno posećen što je pokazatelj da srpska reč na Kosovu i Metohiji neće da umre.♦