19. septembar

1356. Engleska vojska pod vođstvom Crnog Princa, sina kralja Edvarda III, u bici kod Poatjea porazila vojsku francuskog kralja Žana II, čime je okončana prva faza Stogodišnjeg rata. Istog dana 1370. Crni Princ zauzeo i opustošio Limož.

1551. Rođen francuski kralj Anri III, poslednji vladar iz dinastije Valoa. Tokom njegove vladavine od 1574. zemlja bila zahvaćena sukobima rimokatolika i hugenota.

1802. Rođen mađarski revolucionar Lajoš Košut, vođa Mađarske revolucije 1848. i rata za nezavisnost od Austrije, guverner oslobođene Mađarske od aprila do avgusta 1849. Posle mađarske kapitulacije 13. avgusta 1849. živeo u izbeglištvu i kao vođa emigracije agitovao za nezavisnost Mađarske.

1814. U Požeškoj nahiji u Srbiji počela Hadži-Prodanova buna. Ustanak pod vođstvom igumana Pajsija i Hadži-Prodana proširio se i na Kragujevačku i Jagodinsku nahiju, ali nije dobio podršku Miloša Obrenovića, koji je smatrao da je ustanak preuranjen. I pored obećanja da će ustanicima biti oprošteno, Turci pogubili oko 300 ustanika, među kojima igumana Pajsija, a Hadži-Prodan prebegao u Austriju.

1837. Kod Požarevca održani prvi vojni manevri regularne srpske vojske, koji su trajali 20 dana uz učešće 1.700 vojnika.

–1888. Prvo svetsko takmičenje za izbor lepotice održano u belgijskoj banji Spa, a prva zvanično najlepša žena na planeti postala 18-godišnja Kreolka iz Gvadelupe Berta Sukare.

1893. – Usvajanjem Izbornog zakona, Novi Zeland je postao prva zemlja u kojoj su žene dobile pravo glasa. Koliko je ovo bilo značajno – govori podatak da su isto pravo žene u SAD-u dobile 1912. godine, a u Engleskoj tek 1928. godine.

–1911. Rođen engleski pisac Vilijam Golding, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1983. Njegov prvi objavljen i najpoznatiji roman “Gospodar muva” postao svetski bestseler.

1914. Počela bitka na Mačkovom kamenu u Prvom svetskom ratu. Posle četvorodnevnih borbi, nadmoćnija austrougarska vojska prisilila Srbe na povlačenje.

–1922. Rođen češki atletičar Emil Zatopek, koji je na Olimpijskim igrama u Londonu 1948. osvojio zlatnu medalju u trci na 10.000 metara, a na Igrama 1952. u Helsinkiju na 5.000, 10.000 i u maratonu. Oborio 18 svetskih rekorda i pobedio zaredom u 69 trka između 1949. i 1951.

–1928. “Parobrod Vili”, prvi animirani crtani film u kom se pojavio Miki Maus, prikazan u njujorškom bioskopu “Koloni teatar”.

1939. Sovjetske trupe stigle na mađarsku granicu i istovremeno na severu Evrope okupirale Vilnus, koji je bio pod poljskom upravom.

–1941. – U selu Struganik kraj Valjeva u Drugom svetskom ratu je održan sastanak Josipa Broza i Draže Mihailovića, na kojem nije postignut dogovor o zajedničkoj borbi partizana i četnika protiv okupatora.

1941. Nemci u Drugom svetskom ratu zauzeli Kijev, posle bitke koja je trajala 45 dana.

1941. Britanske trupe ušle u Teheran.

1955. U Argentini vojska oborila sa vlasti predsednika Huana Dominga Perona, koji je izbegao i do 1973. živeo u inostranstvu. Po povratku u zemlju ponovo izabran za predsednika i bio na čelu države do smrti 1974.

1957. Amerikanci u Nevadi izvršili prve podzemne nuklearne probe.

1961. Građani Jamajke se na referendumu izjasnili za izdvajanje zemlje iz Zapadnoindijske Federacije.

1985. U glavnom gradu Meksika Sijudad Meksiku i okolini u zemljotresu poginulo oko 12.000, povređeno 40.000 ljudi.

1989. U eksploziji aviona DC-10 francuske kompanije UTA, na liniji Brazavil-Pariz, iznad Nigera, za koju je kasnije optužena Libija, poginuli svi putnici i članovi posade, njih 171.

1991. Kolone tenkova Jugoslovenske narodne armije krenule iz Beograda prema Hrvatskoj, gde su počeli sukobi srpskih naoružanih grupa i hrvatske policije. Hrvatska 25. juna 1991. proglasila samostalnost i izdvojila se iz SFRJ.

1992. Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija isključio Jugoslaviju iz svetske organizacije, osporivši joj pravo da automatski nasledi SFRJ. SRJ ponovo postala članica UN 2. novembra 2000, pošto je DOS preuzeo vlast u Srbiji.

1994. Američke trupe iskrcale se na Haiti u operaciji koju je Vašington označio kao “ponovno uspostavljanje demokratije” u toj zemlji.

–1999. U Beogradu umro Pavle Ivić, jedan od vodećih jugoslovenskih lingvista, član Srpske akademije nauka.

2000. U Pragu počelo petodnevno zasedanje Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske banke, tokom kog se više hiljada demonstranata, protivnika globalizacije, sukobilo s policijom. U sukobima povređena 142 demonstranta i 123 policajca, a centar Praga je demoliran.

2001. Predsednik SAD Džorž Buš potpisao kongresnu rezoluciju o upotrebi vojne sile i zahvalio se Predstavničkom domu i Senatu što su ga ovlastili da pokrene rat protiv terorista.

2001. Islamski sveštenici pozvali terorističkog lidera Osamu bin Ladena da dobrovoljno napusti Avganistan, ali mu nisu odredili rok za izlazak iz zemlje. SAD zapretile da će napasti Talibane ukoliko ne predaju Bin Ladena.♦