28. novembar

–1520. Portugalski moreplovac Fernando Magelan uplovio u Pacifik, prošavši iz Atlatskog okeana kroz moreuz koji sada nosi njegovo ime.

–1632. Rođen francuski kompozitor italijanskog porekla Žan Batist Lili, tvorac klasične francuske opere, s baletom, horovima, arijama i scenskim efektima. S Molijerom stvorio novu dramsko-muzičku vrstu, comedie ballet. Bio glavna ličnost muzičkog života na dvoru Luja XIV i celog Pariza. Pripisuje mu se prva upotreba palice za dirigovanje.

–1757. Rođen je engleski slikar, bakrorezac i pisac Viljem Blejk pesnik intuicije i mašte. Književnu slavu stekao je zbirkama pesama “Pesme iskustva” i “Pesme nevinosti”, a kao slikar poznat je po 21 ilustraciji za “Knjigu o Jovu” i ilustracijama Čoserovih “Kanterberijskih priča”. Njegova poezija postala poznata i cenjena tek krajem XIX veka i znatno uticala na brojne pesnike, posebno nadrealiste.

–1820. Rođen nemački filozof Fridrih Engels, jedan od osnivača naučnog socijalizma i najbliži saradnik Karla Marksa. Osnovne postavke materijalističkog poimanja sveta izložio u delu “Anti-Diring”, a u saradnji s Marksom napisao “Nemačku ideologiju” i “Manifest komunističke partije”.

1821. Panama proglasila nezavisnost od Španije i pridružila se Kolumbiji.

–1829. Rođen ruski klavirski virtuoz i kompozitor Anton Grigorjevič Rubinštajn, osnivač Konzervatorijuma u Petrogradu. Pripadao tzv. kosmopolitskom pravcu, nasuprot “Velikoj petorici”. Komponovao opere, klavirske kompozicije, solo-pesme.

1830. U Beogradu, na Tašmajdanu, u prisustvu kneza Miloša i beogradskog paše svečano pročitan hatišerif turskog sultana Mahmuda II o autonomiji Srbije. Turci potom prodali imanja Srbima i napustili Beograd.

1858. Na zahtev opozicionih vođa obrenovićevaca i liberala u kneževini Srbiji sazvana skupština, prva u parlamentarnoj istoriji Srbije koja je sazvana na osnovu posebno usvojenog zakona. Ranije skupštine zasnivale se na običajnom pravu. Svetoandrejska skupština čije je zasedanje počelo 30. decembra izvršila smenu dinastija u Srbiji, zbačen Aleksandar Karađorđević, na srpski presto vraćen Miloš Obrenović.

–1878. Umro Đura Jakšić, najveći liričar srpskog romantizma i jedan od najdarovitijih slikara XIX veka.

1905. Irski političar Artur Grifit osnovao u Dablinu partiju Šin fejn, koja je okupila pobornike irske nezavisnosti od Velike Britanije.

–1907. Rođen Alberto Moravija, jedan od najistaknutijih i najplodnijih italijanskih književnika XX veka.

1912. Posle 400 godina turske vladavine Albanija proglasila nezavisnost, koja je priznata na konferenciji ambasadora velikih sila u Londonu 20. decembra i Londonskim ugovorom o miru 30. maja 1913. U mestu Valona formirana prva privremena vlada.

1919. Nensi Estor kao prva žena izabrana u britanski parlament.

1920. U Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca održani prvi izbori za Ustavotvornu skupštinu. Najviše glasova dobile demokrate, osvojivši 92 od 419 mandata i radikali 91 mandat, a iznenađenje priredili komunisti s 50 poslaničkih mesta. Žene, vojnici, oficiri i pripadnici nacionalnih manjina nisu imali pravo glasa.

1943. U Teheranu počela konferencija predsednika SAD Ruzvelta, britanskog premijera Čerčila i sovjetskog lidera Staljina na kojoj je razmatrano dalje vođenje rata protiv Nemačke i posleratno

–1945. Umro američki teniser i političar Dvajt Dejvis, koji je 1900. osnovao tenisko takmičenje nacija “Dejvis kup”. Bio i američki ministar rata od 1925. do 1929. i generalni guverner SAD na Filipinima od 1929. do 1932.

1950. U Beogradu osnovan Muzej pozorišne umetnosti Srbije.

1971. Pripadnici palestinske terorističke organizacije “Crni septembar” ubili jordanskog premijera Vasfi Tela u Kairu, gde je doputovao radi učešća na Arapskoj konferenciji.

1975. Fretilin proglasio nezavisnost od Indonezije i osnivanje Demokratske republike Istočni Timor.

1979. Novozelandjanski avion “DC10” udario u planinu Erebus na Antarktiku. Poginulo svih 257 putnika i članova posade.

1994. Norvežani na referendumu odbili da se priključe Evropskoj uniji.

1996. General Ratko Mladić, protiv kog je Međunarodni sud za ratne zločine podigao optužnicu 25. jula 1995, formalno smenjen sa mesta komandanta Glavnog štaba Vojske Republike Srpske. Mladić na tom mestu bio od 12. maja 1992.

2000. Holandski parlament odobrio zakon kojim se dopušta eutanazija i samoubistvo uz pomoć lekara. Time Holandija postala prva zemlja koja je legalizovala takvu praksu.

2001. Na stotine zarobljenih boraca “Al-Kaide” umrlo u Avganistanu pošto je Severna alijansa na kraju pobune preuzela kontrolu nad tvrđavom blizu Mazar-i-Šarifa.♦