10. novembar

1838. – Rođen je srpski socijalista Živojin Žujović, prvi propagator i ideolog socijalizma u Srbiji. Ideje socijalista prihvatio je tokom školovanja u ruskom gradu Kijev, gde je završio Duhovnu akademiju, zatim u Petrogradu i Minhenu na studijama filozofije. Objavio je više studija, rasprava i polemika i sarađivao u “Glasniku Srpskog učenog društva”, “Letopisu Matice srpske” i u političkom listu “Srbija”.

1444. – U bici kod Varne u Bugarskoj snage turskog sultana Murata II pobedile su poljsko-ugarsku vojsku kralja Vladislava III Jagjeloviča i erdeljskog vojvode Janoša Hunjadija , u srpskim narodnim pesmama poznatog kao Sibinjanin Janko. Poljski kralj Vladislav je u toj bici poginuo. To je bio poslednji pokušaj evropskih sila da odbrane Konstantinopolj (Carigrad) od truskog osvajanja.
1483. – Rođen je Martin Luter (Luther), nemački sveštenik, profesor teologije i religiozni reformista. Njegove doktrine su značajno uticala na nekoliko grupa u okvirima evropskog hrišćanstva, na luterane, reformiste i druge, pa čak u određenoj meri i na razvoj društva u tzv. Zapadnom svetu.
1493. – Rođen je švajcarski alhemičar i lekar Teofrast Bombast fon Hohenhajm , poznat kao Paracelzus , pisac medicinskih i okultnih dela, koji je odlučujuće doprineo primeni hemije u medicini. Osnivač je jatrohemije, smera u medicini kojim se svi životni procesi i bolesti objašnjavaju hemijskim reakcijama u organizmu.
1759. – Rođen je nemački pisac Johan Kristof Fridrih fon Šiler , u čijem delu se sa poezijom prožimaju filozofija, istorija i književna teorija. Njegove drame, od kojih su najpoznatije “Razbojnici”, “Don Karlos” i “Vilhelm Tel”, imale su ogroman uspeh, njegove balade su bile najčitanije pesme u Nemačkoj, a na njegovu ‘Odu radosti’ (“An die Freude”) Betoven je komponovao čuveni završni stav Devete simfonije.
1775. – Osnovan je pomorski rod vojske u SAD, tzv. “marinci”.
1796. – Umrla je ruska carica Katarina II Aleksejevna (Katarina Velika). Na presto je došla 1762. nakon dvorskog udara u kojem je svrgnut, a potom ubijen njen muž Petar III. Kao pobornik prosvetiteljskih ideja, stekla je veliku popularnost. Uspešno je ratovala protiv Poljske i Turske i proširila teritoriju Rusije. Za vreme njene vladavine ugušen je seljački ustanak pod vođstvom donskog kozaka Jemeljana Pugačova (1773-75).
1838. – Rođen je srpski socijalista Živojin Žujović, prvi propagator i ideolog socijalizma u Srbiji. Ideje socijalista prihvatio je tokom školovanja u ruskom gradu Kijev, gde je završio Duhovnu akademiju, zatim u Petrogradu i Minhenu na studijama filozofije. Objavio je više studija, rasprava i polemika i sarađivao u “Glasniku Srpskog učenog društva”, “Letopisu Matice srpske” i u političkom listu “Srbija”.
1871. – Engleski istraživač Henri Stenli (Henry Stanley), koji je 1869. poslat u ekspediciju u Afriku da pronađe nestalog misionara i istraživača Dejvida Livingstona (David Livingstone), je konačno pronašao njegovo boravište u naselju Uđiđi, na obali jezera Tanganjika u centralnoj Africi.
1891. – Umro je francuski pisac Artur Rembo , koji je svoja najbolja dela napisao između 17. i 20. godine. Hvaljena preko mere i žestoko osporavana, njegova poezija je uticala na sve poetske pravce 20. veka, a posebno na simboliste i nadrealiste (“Pijani brod”, “Iluminacije”, “Boravak u paklu”).
1901. – Rođen je srpski pravnik Milan Bartoš, stručnjak za međunarodno javno pravo, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Bio je državni savetnik i član mnogih delegacija Jugoslavije na zasedanjima UN. Između dva svetska rata, objavio je “Stvarno pravo” i “Osnove privatnog prava”, a posle rata “Međunarodno javno pravo”.
1910. – Osnovano je Društvo za srpski jezik i književnost, na inicijativu Pavla Popovića, Aleksandra Belića i Jovana Skerlića, radi usavršavanja nastave srpskog jezika i književnosti u školama. Društvo je radilo do 1941, s prekidom u vreme Prvog svetskog rata.
1919. – Rođen je ruski inženjer Mihail Kalašnjikov, konstruktor automatske puške AK-47 (“kalašnjikov”).
1925. – Rođen je Ričard Barton (Richard Burton), legendarni filmski i pozorišni glumac, poreklom iz Velsa u Velikoj Britaniji. Snimio je veliki broj filmova: Aleksandar Veliki, Najduži dan, San letnje noći, Hamlet,Noć iguane, Ko se boji Virdžinje Vulf i druge. Kod nas je poznat po svojoj ulozi Tita u filmu Sutjeska (1973).
1928. – Regent Japana od 1920. Hirohito krunisan je za cara. Tokom njegove vladavine Japan je napao Kinu 1931. (Mandžurija) i 1937, sklopio 1936. s Hitlerovom Nemačkom Antikominternski pakt i 1940. Trojni savez s Nemačkom i Italijom. Proglasio je kapitulaciju Japana 1945. Na prestolu je ostao do smrti 1989.
1938. – Umro je državnik i prvi predsednik turske republike Mustafa Kemal-paša, poznat kao Ataturk (“otac svih Turaka”). Pod njegovim vođstvom 1922. zbačen je poslednji sultan Muhamed VI, a 1923. Turska je proglašena republikom.
1963. – U epidemiji kolere u Indiji i Pakistanu je za nekoliko nedelja umrlo je više od 1.500 ljudi.
1975. – Vlade SFR Jugoslavije i Italije potpisale su Osimski sporazum kojim su regulisane granice između dve zemlje. Ugovorom je regulisan i deo sporne granice od Međe Vasi do zaliva Sveti Jernej, kao i granica u vodama Tršćanskog zaliva.
1982. – Umro je Leonid Brežnjev, generalni sekretar Komunističke partije i predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR od 1964, kada je smenjen Nikita Hruščov. Zamenio ga je Jurij Andropov.
1989. – Počelo je rušenje Berlinskog zida, koji je 28 godina bio simbol podele Evrope posle Drugog svetskog rata i ideološko-političke i vojne konfrontacije Istok-Zapad.
1989. – Centralni komitet bugarske Komunističke partije smenio je Todora Živkova, koji je 35 godina bio na čelu partije, a od 1971. i predsednik Državnog saveta. Vođstvo partije preuzeo je Petar Mladenov. Živkov je potom izbačen iz partije i optužen za korupciju.
1991. – U Vukovaru su počele ulične borbe između pripadnika Jugoslovenske narodne armije i hrvatskih policijskih snaga. Jedinice JNA osvojile su Vukovar 18. novembra.
1994. – Irak je priznao Kuvajt kao suverenu državu.
1995. – Vojne vlasti u Nigeriji su, pod optužbom za ubistvo, obesile aktivistu za prava manjina Kena Saro Vivu i osam njegovih saradnika.
1997. – Predsednici Rusije i Kine Boris Jeljcin i Đijang Cemin su potpisali deklaraciju kojom je okončan dugogodišnji pogranični spor dveju zemalja.
2001. – Umro je američki pisac Ken Kesi, koji je 1962. godine objavio čuveni roman “Let iznad kukavičjeg gnezda”, koji je podržavao pobunu protiv rigidnih autoriteta i koji je inspirisao hipi pokret 60-tih godina prošlog veka.
2001. – Članovi Svetske trgovinske organizacije (STO) formalno su prihvatili uslove za ulazak Kine u tu organizaciju.
2003. – Ministri odbrane SAD i Vijetnama, Donald Ramsfeld i Pam Van Tra, sastali su se u Pentagonu (SAD). To je prvi ministarski susret od kraja Vijetnamskog rata 1975. godine.
2003. – U Londonu je umro Kanan Banana (67), prvi predsednik nezavisnog Zimbabvea.
2004. – Vlada Republike Srpske uputila je javno izvinjenje porodicama Bošnjaka stradalim u Srebrenici u periodu od 10. do 19. jula 1995. godine, konstatujući da se u Srebrenici desio “zločin velikog obima”.