25. JUL

1817. – Vođa Prvog srpskog ustanka Đorđe Petrović – Karađorđe, odmah po povratku u otadžbinu iz Rusije, ubijen u zoru u Radovanjskom Lugu kod Velike Plane, prema nalogu kneza Miloša Obrenovića. Miloš je potom, kao dokaz vernosti, poslao njegovu glavu turskom sultanu. Karađorđe je tvorac prve slobodne srpske države posle pada Srbije 1459. pod tursko ropstvo i rodonačelnik kraljevske dinastije Karađorđević>>>

1261. – Nikejski vladar Mihailo Osmi Paleolog vratio Konstantinopolj, srušio Latinsko i obnovio romejski carstvo. S prestola je zbačen Jovan Četvrti, što je označilo kraj Latinskog carstva, uspostavljenog 1204. u Četvrtom krstaškom ratu, a Mihailo Osmi je u Konstantinopolju krunisan za cara kao rodonačelnik poslednje romejski dinastije.

1593. – Kralj Francuske Anri Četvrti, pre dolaska na presto 1589. godine – kralj Navare i vođa francuskih hugenota – prešao u rimokatoličku veru.

1712. – Vojska švajcarskih protestantskih kantona u bici kod Vilmergena potukla armiju rimokatoličkih kantona, čime su u Švajcarskoj okončani verski ratovi.

1817. – Vođa Prvog srpskog ustanka Đorđe Petrović – Karađorđe, odmah po povratku u otadžbinu iz Rusije, ubijen u zoru u Radovanjskom Lugu kod Velike Plane, prema nalogu kneza Miloša Obrenovića. Miloš je potom, kao dokaz vernosti, poslao njegovu glavu turskom sultanu. Karađorđe je tvorac prve slobodne srpske države posle pada Srbije 1459. pod tursko ropstvo i rodonačelnik kraljevske dinastije Karađorđević. U austrijsko-turskom ratu bio je hajduk, zatim trgovac u Topoli. Kao buljubaSa je učestvovao u akcijama protiv janjičara. Na zboru u Orašcu 14. februara 1804. izabran je za vožda u borbi protiv Turaka. Isteravši Turke iz Srbije posle pobeda na Ivankovci, Mišaru i Deligradu i oslobođenja Beograda, nastojao je da izdejstvuje njeno priznanje, ali međunarodni uslovi nisu bili povoljni. Ojačao je veze sa Crnom Gorom i Rusijom i 1807. stvorio srpsko-ruski vojni savez, okončan za Srbiju krajnje nepovoljnim Bukureštanskim mirom 1812. Posle sloma ustanka 1813. izbegao je u Austriju, zatim u Rusiju, postavši po povratku žrtva saborca u Prvom srpskom ustanku .

1834. – Umro je engleski pisac i mislilac Semjuel Tejlor Kolridž, jedan od najznačajnijih engleskih književnih kritičara i romantičarskih pesnika. Kao mislilac je pod uticajem nemačke idealističke filozofije zastupao spiritualno i religiozno tumačenje života, nasuprot engleskoj empirističkoj filozofiji. Dela: poeme “Kristobela”, “Kublaj Kan”, zbirka pesama “Lirske balade” / s Vilijamom Vordsvort /, kritike “Predavanja”, “Biographie literario”.

1843. – Umro škotski hemičar Čarls Mekintoš, pronalazač nepromočive tkanine za kišne ogrtače.

1848. – Rođen britanski državnik Artur Džejms Balfur, premijer Velike Britanije od 1902. do 1906. Kao državni sekretar za Irsku od 1887. do 1892. stekao je nadimak “Krvavi Balfur” zbog načina na koji je gušio irski pokret za nezavisnost, a kao šef diplomatije 1917. je objavio plan / Balfurova deklaracija / o stvaranju nacionalne države Jevreja u Palestini.

1848. – Austrijanci u bici kod Kustoce porazili snage Sardinske kraljevine / Pijemont /, suzbivši tako prvi ozbiljniji napor za ujedinjenjenje italijanskih teritorija u jedinstvenu državu.

1878. – Prva kineska diplomatska misija u SAD stigla u Vašington.

1894. – Rođen Gavrilo Princip, atentator na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda u Sarajevu na Vidovdan 1914. Atentat je Beču bio povod za vojnu invaziju na Srbiju, čime je izazvan Prvi svetski rat. Princip je kao maloletnik osuđen na 20 godina teške tamnice. Zbog nehumanih zatvorskih uslova oboleo je od tuberkuloze iu tamnici u gradu Terezin u Češkoj umro je u aprilu 1918. godine.

1894. – Rođen je američki filmski glumac Volter Brenan, verovatno najčuveniji epizodista svetske kinematografije, koji je glumio u više od sto filmova, dobitnik više puta nagrade “Oskar”. Filmovi: “Zapadnjak”, “Imati i nemati”, “Narednik Jork”, “frankestajna nevesta”, “Furija”, “Dođi i uzmi”, “Kentaki”, “Moja draga Klementina”, “Crvena reka”, “Rio Bravo “.

1898. – Vojska SAD u špansko-američkom ratu okupirala Portoriko.

1907. – Japan proglasio protektorat nad Korejom i pravo da kontroliše vladu te azijske zemlje.

1909. – Francuski pilot Luj Blerio prvi preleteo avionom kanal La Manš. Razdaljinu od 40 kilometara od Lebaraka kod Kalea do Dovera preleteo je za 37 minuta.

1917. – Holanđanka Margareta Gertruda Cele, poznata kao Mata Hari, osuđena je na smrt pod otužbe da je špijunirala za Nemce tokom Prvog svetskog rata.

1934. – Austrijskog kancelara Engelberta Dolfusa u Beču ubili austrijski nacisti nakon neuspelog pokušaja da silom uzmu vlast. Posle dolaska na čelo vlade 1932. uporno se odupirao nameri Adolfa Hitlera da Austriju pripoji nacističkoj Nemačkoj, što je platio glavom.

1943. – Italijanski fašistički diktator Benito Musolini nateran da podnese ostavku na položaj premijera pošto je prethodno izgubio i poverenje Velikog fašističkog veća. Kralj Vitorio Emanuele Treći za premijera je imenovao maršala Pjetra Badolja, a Musolini je uhapšen čim je napustio dvor.

1956. – U sudaru italijanskog broda “Andrea Dorija” i švedskog broda “Stokholm” ispred obala SAD u Atlantskom okeanu poginulo 50 ljudi.

1957. – Tunis postao republika na čelu sa predsednikom Habibom Ben Alijem Burgiba.

1963. – SSSR, SAD i Velika Britanija zaključili ugovor o zabrani nuklearnih proba u vazduhu, pod vodom iu kosmosu.

1968. – Papa Pavle Šesti zabranio rimokatolicima sve veštačke metode sprečavanja začeća.

1982. – Vođa Palestinske oslobodilačke organizacije Jaser Arafat u Bejrutu potpisao deklaraciju kojom je prihvatio rezolucije UN o pravu Izraela na postojanje.

1984. – Sovjetski kosmonaut Svetlana Savickaja izašla iz svemirskog broda “Sojuz-12” i postala prva žena koja je “kročila u otvoreni kosmos”.

1986. – Umro je američki filmski režiser italijanskog porekla Vinsente Mineli, koji je 1958. dobio nagradu “Oskar” za film “Žiži”. Ostali filmovi: “Madam Bovari”, “Amerikanac u Parizu”, “Žeđ za životom”, “Čaj i simpatija”, “Kismet”, “Kuća na brdu”, “Zvona zvone”, “Grad iluzija”, “Neki su dotrčali “,” Diži zavesu “.

1988. – Skupština Srbije usvojila Nacrt amandmanana na republički Ustav – čijim je kasnijim usvajanjem Srbija konstituisana na celoj svojoj teritoriji – i uputila ga na tromesečnu javnu raspravu. Pokrajine Vojvodina i Kosmet zadržale su autonomiju, ali bez elemenata državnosti.

1990. – Sabor Hrvatske proglasio Hrvatsku politički i privredno suverenom državom. Istog dana u mestu Srb u Lici buknuo srpski ustanak u Hrvatskoj. Na narodnom zboru 120.000 ljudi usvojilo je Deklaraciju o suverenosti i autonomiji srpskog naroda u Hrvatskoj.

1991. – Sovjetski predsednik Mihail Gorbačov izjavio da više nije realna izgradnja komunizma u SSSR-u i da vladajuća Komunistička partija mora da odbaci “zastarele ideološke dogme”.

1992. – Neporaženi šampion – američki velemajstor Robert / Bobi / Džejms Fišer, jedanaesti prvak sveta u šahu, doputovao u Jugoslaviju da bi se posle 20 godina neigranja nakratko vratio šahu. U Beogradu i na Svetom Stefanu kod Budve odigrao meč s ruskim velemajstorom Borisom Vasiljević Spaskim, kome je oduzeo titulu svetskog prvaka u meču u Rejkjaviku 1972. i ponovo ga pobedio.

1994. – Izrael i Jordan u Vašingtonu potpisali deklaraciju kojom je okončano ratno stanje dviju susjednih država.

1995. – Od eksplozije bombe, koju su u vozu pariskog metroa podmetnuli islamski teroristi, poginulo najmanje osam i ranjeno 86 ljudi.

1996. – U Burundiju armija, pod dominacijom oficira iz plemena Tutsi, izvela državni udar i zabranila sve političke partije u toj afričkoj zemlji.

1999. – U Rabatu, u prisustvu brojnih šefova država i vlada, sahranjen marokanski kralj Hasan Drugi, koji je vladao Marokom nepune četiri decenije.

2001. – General Hrvatske vojske Rahim Ademi predao se Haškom tribunalu.

2004. – SFOR oslobodio penzionisanog zastavnika Vojske Republike Srpske / VRS / Rajka Banduke, koji je tokom rata obavljao dužnost sekretara bivšeg komandanta Glavnog štaba VRS Ratka Mladića.

2009. – Evropski sud za ljudska prava u Strazburu proglasio neprihvatljivim sve tužbe koje su podnete protiv odluka visokog predstavnika u BiH.<

NA DANAŠNJI DAN