30. APRIL

311. – Rimski car Konstantin Prvi “Velikim milanskim ediktom” priznao hrišćanstvo u Rimskom carstvu.>>>

1563. – Kralj Šarl Deveti proterao Jevreje iz Francuske.

1777. – Rođen je nemački matematičar, fizičar i astronom Karl Fridrih Gaus, osnivač čuvene matematičke škole i direktor opservatorije u Getingenu. Pronašao je niz metoda u teoriji brojeva, algebri, geometriji, analizi, astronomiji, teoriji površi i višoj geodeziji. Otvorio je novu etapu u razvoju diferencijalne geometrije i postavio nove temelje nebeske mehanike i astronomije. Konstruisao je geodetski instrument “heliotrop”. Više matematičkih pojmova nazvano je njegovim imenom – Gausov algoritam, Gausova konstanta, Gausova krivina, Gaus-Kriger projekcija. Jedinica za magnetnu indukciju nazvana je “gaus” / oznaka “gs” /, ali se sada, u čast srpskog naučnika Nikole Tesle, u Međunarodnom sistemu jedinica koristi oznaka “tesla” / skraćeno “t” /. Dela: “Diskusitiones arithmeticae sapra superficies curvas”, “Theoria motus corporum coelestium”.

1789. – Džordž Vašington položio zakletvu kao prvi predsednik SAD.

1803. – SAD od Napoleona Bonaparte, tada “doživotnog konzula” Francuske, koji je bio u novčanim neprilikama, za 15 miliona dolara kupile Luizijanu, koja je istog dana 1812. i formalno ušla u sastav Amerike kao njena 18. članica.

1870. – Rođen austrijski kompozitor mađarskog porekla Franc Lehar, najznačajniji predstavnik bečke operete u prvoj polovini 20. veka. Dela: operete “Vesela udovica”, “Zemlja smeška”, “Grof od Luksemburga”.

1883. – Rođen češki pisac Jaroslav Hašek, koji je svetsku slavu stekao nedovršenim humorističko-satiričnim romanom “Doživljaji dobrog vojnika Švejka u svetskom ratu”, ismijavši prilike u Austro-Ugarskoj i razotkrivši besmislenost, surovost i ludost militarizma. Švejk je lik čoveka iz naroda u kojem se pod maskom glupaka krije neiscrpan izvor narodne mudrosti. Roman je preveden na mnoge jezike i po njemu je snimljeno nekoliko filmova, a adaptiran je i za pozornicu.

1883. – Umro je francuski slikar Eduar Mane, jedan od začetnika impresionizma. Slikao je mahom u ulju i iz tog opusa se izdvajaju portreti Emila Zole, Žorža Klemansoa, Stefana Malarmea, Marsela Prusta. Bio je sjajan kolorista, s naročitim darom da dočara atmosferu, što je posebno uočljivo u slikama “Doručak na travi”, “Bal u Foli-beržere”, “Balkon”, “Olimpija”.

1900. – Havaji postali sastavni deo SAD.

1915. – U Parizu u Prvom svetskom ratu srpski, hrvatski i slovenački političari, koji su izbegli iz Austro-Ugarske, osnovali Jugoslovenski odbor radi pokretanja akcije na međunarodnoj sceni za oslobođenje jugoslovenskih krajeva od Habsburške monarhije i njihovo ujedinjenje sa Srbijom i Crnom Gorom.

1941. – Ante Pavelić, poglavar Nezavisne Države Hrvatske – marionetske fašističke tvorevine nastale u Drugom svetskom ratu, posle ulaska nemačkih nacističkih jedinica u Zagreb, gde ih je hrvatsko stanovništvo masovno i oduševljeno pozdravilo – izdao je zakon o rasnoj pripadnosti, čime su u ustaškoj državi počeli progoni i ubijanje Srba, Jevreja i Roma.

1945. – Vođa nemačkih nacista Adolf Hitler, tvorac najveće mašinerije masovnog zločina u istoriji, u Drugom svetskom ratu je sa ljubavnicom Evom Braun izvršio samoubistvo u bunkeru kod Berlina. Uz podršku krupne buržoazije i revanšista, željnih osvete zbog poraza Nemačke u Prvom svetskom ratu i zahvaljujući popustljivim zapadnim demokratijama, iskoristio je materijalnu bedu i nezadovoljstvo Nemaca, nametnuo im se kao vođa i poveo u katastrofu i njih i čovečanstvo. U Prvom svetskom ratu je kao dobrovoljac zarobljen, 1921. je postao šef Nacionalsocijalističke radničke partije Nemačke, 9. juna 1923. je pokušao puč u Minhenu zbog čega je osuđen, ali je brzo pušten iz zatvora, a 1925. je reorganizovao stranku na vojničkoj osnovi . Ubrzo je, pošto je 1933. postao kancelar, uveo nacističku diktaturu, počeo nemilosrdno progon Jevreja i levičara, otvorio koncentracione logore, ukinuo parlamentarizam, sindikate, slobodu štampe i građanska prava. Iskoristio je neodlučnost Zapada i Austriju je priključio Nemačkoj, porobio Čehoslovačku, a 1939. napao Poljsku, čime je izazvao Drugi svetski rat.

1945. – Delovi 45. divizije Jugoslovenske armije, koji su progonili već razbijene nemačke i hrvatske jedinice, u Drugom svetskom ratu su oslobodili ustaški koncentracioni logor “Jasenovac”, u kojem je likvidirano najmanje 700.000 Srba, Jevreja i Roma. Pri povlačenju ustaše su masakrirale logoraše, tako da ih je jedva stotinak dočekalo oslobodioce. Jasenovac je tokom rata bio najveća “fabrika smrti” na Balkanu, koja je “radila” od leta 1941.

1945. – Sovjetske jedinice u Drugom svetskom ratu u Berlinu zauzele Rajhstag i ostale vladine zgrade u centru grada.

1953. – U Beogradu za posetioce otvoren Železnički muzej, prvi takav u Jugoslaviji, osnovan u februaru 1950.

1975. – Posle rasula i bekstva poraženih američkih i južnovijetnamskih trupa armija Severnog Vijetnama i oslobodilačke južnovijetnamske snage Vijetkong potpuno su ovladale Sajgon. Preostale vladine trupe bezuslovno su se predale Vijetkong, čime je i zvanično okončan Vijetnamski rat.

1989. – Umro je italijanski filmski režiser Serđo Leone, tvorac “špageti vesterna”. Filmovi: “Kolos sa Rodosa”, “Za šaku dolara”, “Dobar, ružan, zao”, “Zovem se Niko”, “Bilo jednom na Divljem zapadu”, “Dogodilo se u Americi”.

1991. – U toku ciklona u Bangladešu poginulo najmanje 125.000 ljudi.

1993. – Na teniskom terenu u Hamburgu prvu zvezdu svetskog tenisa Moniku Seleš, tada jugoslovensku državljanku, nožem je ubo navodno umno poremećeni navijač nemačke teniserke Štefi Graf. Napadač je ostao nekažnjen, zahvaljujući skandaloznim presudama nemačkog suda.

1995. – Predsednik SAD Bil Klinton naredio prekid trgovine sa Iranom i zabranio investicije u tu zemlju, optuživši Teheran da podržava međunarodni terorizam.

1999. – Prilikom napada na most na reci Lim u crnogorskom gradiću Murino, NATO avijacija usmrtila najmanje šest civila, uključujući tri devojčice između 10 i 13 godina. NATO avijacija srušila most na Zapadnoj Moravi u Trsteniku, usmrtivši dva civila na njemu.

2000. – Nekadašnji agent hrvatske Službe za zaštitu ustavnog pokreta Rikard Pavelić potvrdio da je u Gospiću u toku noći, 18. septembra 1991. godine, ubijeno između 150 i 160 lica, uglavnom Srba, direktno optuživši Tihomira Oreškovića i vojnog komandanta Mirka Norca da su rukovodili odvođenjima i ubijanjem.

2003. – Aerodrom u Tuzli otvoren za civilni saobraćaj.

2003. – Severna Koreja javno priznala da poseduje nuklearni aresenal i saopštila da ju je američka politika primorala da razvije “neophodnu silu zastrašivanja”.

2004. – Bela kuća osudila maltretiranje iračkih zatvorenika koje provode američki vojnici i pozvala na primenu disciplinskih mera protiv odgovornih, nakon što su fotografije koje prikazuju mučenja objavljene širom sveta.<

NA DANAŠNJI DAN