26. NOVEMBAR

<<1948. – Rođen je u Zagrebu Krešimir Ćosić, legenda jugoslovenske košarke. Igrao je u Zadru i u Brigham Young Univerzitetu, u američkoj koledž ligi (1971.-1973.). Odbio je ponude za profesionalnu ligu i vratio se u Jugoslaviju. Kao član i kapiten jugoslovenske košarkaške reprezentacije, učestvovao je na 4 Olimpjade, 1968., 1972., 1976., i 1980. kada je osvojena i zlatnja medalja. Takođe sa Krešom su osvojene i dve zlatne medalje na svetskim prvenstvima, 1970. and 1978. Kao trener reprezentacije Jugoslavije, osvojio je srebrnu medalju na Olimpijadi u Seulu, J. Koreja. Umro je 25 maja 1995. godine.

1778. – Kao prvi evropljanin, engleski moreplovac, kapetan Džejms Kuk (James Cook) je stupio na havajsko ostvo Maui.
1789. – U Americi prvi put proslavljen nacionalni Dan zahvalnosti (Thanksgiving Day), kao obeležavanje žetve iz 1621. godine.
1893. – Rođen je kineski revolucionar i državnik Mao Cedung (Zedong), jedan od osnivača Komunističke partije Kine, koji je 1949. u Pekingu proglasio Narodnu Republiku Kinu i do smrti 1976. bio njen neprikosnoveni lider. Njegove misli i ideje objavljene su u čuvenoj “Crvenoj knjižici”. Godine 1966. pokrenuo je “Veliku proletersku kulturnu revoluciju” tokom koje je smenjen veliki broj partijskih funkcionera, mađu kojima i njegovi najbliži saradnici.
1893. – Umro je srpski filozof, pisac i političar Milan Kujundžić Aberdar, jedan od prvih profesora filozofije na beogradskoj Velikoj školi, član Srpske kraljevske akademije, predsednik skupštine Srbije i ministar prosvete. Studirao je u Beču, Minhenu i Parizu, diplomirao u Oksfordu. U mladosti je bio jedan od vođa Ujedinjene omladine srpske i urednik njenog glasila “Mlada Srbadija”. Stihovi ovog izrazito romantičarskog pesnika pozivali su na borbu protiv ugnjetača, za oslobođenje i ujedinjenje porobljene braće. Dela: “Kratki pregled harmonije u svetu”, “Ide li svet na bolje ili na gore”, “Filozofija u Srba”, “Šta je i koliko u nas urađeno na lođici” (logici), spev “Srpski patrijarh”, balada “Nevesta hajdukova”.
1898. – Pjer i Marija Kiri (Pierre, Maria Curie) otkrili su prvi radioaktivni hemijski element i nazvali ga radijum.
1908. – Amerikanac Džek Džonson (Jack Johnson) je pobedom nad Kanađaninom Tomijem Barnsom (Tommy Burns) postao prvi crni bokser prvak sveta u teškoj kategoriji.
1917. – Nacionalna hokejaška liga NHL (National Hockey League) je osnovana u Montrealu, Kanada, a sačinjavali su je 5 kanadskih ekipa: Montreal Canadiens, Montreal Wanderers, Ottawa Senators, Quebec Bulldogs, i Toronto Arenas.
1918. – Na skupštini u Podgorici, glasanjem je odlučeno da se Crna Gora priključi Kraljevini Srbiji.
1922. – Rođen je Čarls Šulc (Charles Schulz), američki crtač stripova Snupi (Snoopy) i Čarli Braun (Charlie Brown)
1922. – Vođa Oktobarske revolucije Vladimir Ilič Lenjin završio je prvi deo svog “Pisma kongresu”, kasnije poznatog kao “Lenjinov testament”, u kojem je pozvao komuniste da sačuvaju jedinstvo partije i predložio reforme. U drugom delu “testamenta”, koji je napisao 4. januara 1923. Lenjin je sugerisao da Staljin bude smenjen sa mesta generalnog sekretara Komunističke partije.
1938. – Rođena Tina Turner, američka rok zvezda i filmska glumica.
1941. – Drugi svetski rat: Japan je izveo vazdušni napad na luku Perl Harbor (Pearl Harbour) na Havajima, pod komandom vice-admirala Čuiči Naguma, koristeći šest nosača aviona. Napad je izvršen na ogromno iznenađenje američke flote koja je nepripremljena boravila u luci. Iako su američki špijuni najavljivali ovaj napad, amerikanci nisu verovali da je to moguće. U napadu je potopljeno 8 ratnih brodova, a 9 je teško oštećeno. Uništeno je 188 aviona, a poginulo je 2403 američka mornara.
1941. – Suočen s napredovanjem japanskih snaga u Drugom svetskom ratu ka Manili, američki general Daglas Makartur (Douglas Mac Arthur) proglasio je filipinsku prestonicu “otvorenim gradom”. Uprkos tome u Manili su 1941, 1942. i 1945. vođene teške borbe američkih i japanskih jedinica, tokom kojih su porušeni mnogi delovi grada.
1942. – Kultni film Kazablanka (Casablanca) je premijerno prikazan u Njujorku, u bioskopu “Holivud”. Glavnu ulogu su igrali Hamfri Bogart (Humphrey Bogart) i Ingrid Bergman.
1942. – U Bihaću je oržano Prvo zasedanje AVNOJ-a, Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije.
1943. – Britanska mornarica je u Drugom svetskom ratu potopila “Šarnhorst”, poslednji veliki nemački bojni brod.
1948. – Rođen je u Zagrebu Krešimir Ćosić, legenda jugoslovenske košarke. Igrao je u Zadru i u Brigham Young Univerzitetu, u američkoj koledž ligi (1971.-1973.). Odbio je ponude za profesionalnu ligu i vratio se u Jugoslaviju. Kao član i kapiten jugoslovenske košarkaške reprezentacije, učestvovao je na 4 Olimpjade, 1968., 1972., 1976., i 1980. kada je osvojena i zlatnja medalja. Takođe sa Krešom su osvojene i dve zlatne medalje na svetskim prvenstvima, 1970. and 1978. Kao trener reprezentacije Jugoslavije, osvojio je srebrnu medalju na Olimpijadi u Seulu, J. Koreja. Umro je 25 maja 1995. godine.
1965. – Posle SAD i SSSR-a, Francuska se kao tre'a zemlja upisala u istoriju svemirskih letova. Sa lansirne baze Hammaguira u pustinji Sahari, Francuzi su lansirali prvi satelit, Asteriks-1 (Asterix-1).
1968. – Britanska rok grupa Krim (Cream) je održala svoj oproštajni koncert u Londonu, u Rojal Albert Holu (Royal Albert Hall). Grupu su sačinjavali Erik Klepton (Eric Clapton) na gitari, Džek Brus na bas gitari i bubnjar Džindžer Bejker (Ginger Baker). Još uvek su popularne neke od njihovih numera: “Crossroads”, “Sunshine of Your Love”, “White Room”
1968. – U Saveznoj narodnoj skupštini usvojeni su amandmani na Ustav SFR Jugoslavije, kojima se širi autonomija pokrajina i one dobijaju status sličan republikama. Pokrajine su dobile pokrajinski Ustavni zakon, čime je otvoren put gotovo potpuno samostalnoj zakonskoj, izvršnoj i sudskoj vlasti. Pokrajini Kosovo i Metohija uveden je naziv Kosovo.
1971. – U znak protesta zbog američkog angažovanja u Vijetnamu, 16 američkih ratnih vetarana Vijetnamskog rata okupiralo je Statuu slobode u njujorškoj luci.
1972. – Umro je Hari Truman (Harry), predsednik SAD 1945-53. Za predsednika je izabran nakon smrti Frenklina Rozevelta (Franklin Roosevelt). Učesnik je Potsdamske konferencije, a avgusta 1945, po njegovom nalogu na Japan je bačena atomska bomba. Godine 1947. uveo je doktrinu o vojnoj i ekonomskoj pomoći zemljama ugroženim revolucionarnim pokretima, a njegova administracija je iste godine sačinila Maršalov plan o posleratnoj obnovi Evrope. Doneo je zakon protiv radničkih sindikata i osnovao Komisiju za ispitivanje protivameričke delatnosti čiji se rad pretvorio u “lov na veštice” (makartizam). Uveo je SAD u Korejski rat.
1975. – Letom na liniji Moskva-Alma Ata, “Tupoljev-144” je postao prvi supersonični avion u svetu u redovnom saobraćaju.
1976. – Kanadska grupa pod imenom ‘Grupa’, ‘The Band’, koja je ostala zapamćena po brojnim hitovima, ali i po tome što je bila prateća grupa Boba Dilana (Bob Dylan), održala je svoj oproštajni koncert pod nazivom ‘Poslednji valcer’ (‘The Last Waltz’) u San Francisku. Na koncertu je snimljen celovečernji dokumentarni film. Kao gosti se pojavljuju mnogi veoma poznati muzičari toga doba, Erik Klepton, Nil Jang, Van Morison, Bob Dilan, Ringo Star i drugi.
1989. – Rumunski Front nacionalnog spasa naimenovao je novu vladu s Jonom Ilijeskuom (Ion Iliescu) na čelu, dan posle pogubljenja Nikolae Čaušeskua (Nicolae Ceausescu).
1990. – Skupština Slovenije proglasila je samostalnost te republike, nakon plebiscita 23. decembra na kome se 86 odsto glasača izjasnilo za nezavisnu slovenačku državu.
1991. – U Alžiru su održani prvi višepartijski parlamentarni izbori od sticanja nezavisnosti od Francuske 1962.
1994. – Napadom komandosa na oteti francuski putnički avion na aerodromu u Marseju oslobođeno je 239 putnika i članova posade koje su islamski teroristi držali kao taoce posle otmice 24. decembra u Alžiru. Komandosi su ubili svu četvoricu terorista.
1998. – Bivši lideri Crvenih Kmera Kije Sampan (Khieu Samphan) i Nuon Čea (Chea) predali su se kambodžanskoj vladi. Za vreme režima Crvenih Kmera sredinom sedamdesetih godina 20. veka u Kambodži je ubijeno ili je umrlo od gladi i bolesti 1,7 miliona ljudi.
1998. – Srpske snage bezbednosti na Kosovu počele su napad na području mesta Podujevo, nakon što je u selu Obrandže ubijen jedan Srbin.
2000. – U požaru u diskoteci u kineskom gradu Liojangu život je izgubilo 311 ljudi.
2001. – Izraelski ministar odbrane Bendžamin Ben-Elizer izabran je za predsednika Laburističke partije.
2003. – U zemljotresu jačine 6,3 stepena Rihterove skale koji je pogodio iranski grad Bam, poginulo je oko 50.000 ljudi.
2004. – U naletu plimnog talasa cunamija izazvanog zemljotresom jačine 9 stepeni Rihterove skale nedaleko od indonežanskog ostrva Sumatre, stradalo je preko 300.000 ljudi u zemljama regiona: Malezija, Indija, Bangladeš, Šri Lanka, Tajland, Indonezija, Maldivi, Somalija, Tanzanija, Sajšeli, Mjanmar, Kenija i Madagaskar.<

NA DANAŠNI DAN