12. MAJ
12/05/2015
1567. – Rođen Klaudio (Claudio) Monteverdi, italijanski kompozitor.
1607. – Engleski avanturista Džejms Smit osnovao je prvo englesko naselje na tlu Severne Amerike, koje je kasnije po njemu dobilo ime Džejmstaun.
1820. – Rođena je engleska bolničarka Florens Najtingejl (Florence Nightingale), koja je otvorila prvu školu za bolničarke. U Krimskom ratu (1853-56) organizovala je prvu ekipu za negu ranjenika.
1842. – Rođen je francuski kompozitor Žil Masne (Jules Massenet). Komponovao je preko 20 opera, uglavnom lirske tematike, kao i balete, oratorijume, orkestarsku muziku, kantate, solo pesme (“Manon”, “Verter”, “Don Kihot”, “Tais”).
1871. – Umro je francuski kompozitor Danijel Fransoa Espri Ober (Daniel Francois Esprit Auber), autor opera u kojima se smenjuju govorne i pevačke deonice (“Fra Diavolo”, “Crni Domino”).
1881. – Tunis postao francuski protektorat.
1884. – Umro je češki kompozitor Bedržih Smetana (Bedřich), osnivač češke opere i moderne muzike (opera “Prodana nevesta”).
1888. – Britanija je uspostavila protektorat nad Severnim Borneom i Brunejom.
1904. – Rođen je čileanski pesnik Pablo Neruda. Bio je učesnik Španskog građanskog rata, nakon kojeg se posvetio idealima socijalne pravde. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1971. godine. (“Suton”, “Dvadeset ljubavnih i jedna očajna pesma”, “Španija u srcu”)
1918. – Rođen je američki inženjer Džulijus Rozenberg (Julius Rosenberg), koji je sa suprugom Etel (Ethel), 1953. kao prvi civil u SAD, osuđen na smrt i pogubljen zbog špijunaže, uprkos kampanji širom sveta da im bude pošteđen život.
1925. – Vrhovni Sovjet SSSR-a usvojio je prvi sovjetski ustav.
1926. – Maršal Jozef Pilsudski izvršio je državni udar i uspostavio je vojnu diktaturu u Poljskoj.
1929. – Rođen jevrejsko-američki kompozitor i klavirista, Bart Bakarak (Burt Bacharach), u Kanzas Sitiju, Mizuri. Komponovao je za mnoge uspešne pevače, kao što su Areta Frenklin, Tom Džons, Karpenters, Dion Vorvik i drugi. Snimio je preko 20 LP i CD izdanja.
1937. – Engleski kralj Džordž VI (George) krunisan je u Vestminsterskoj opatiji u Londonu. Ceremoniju je prenosila televizija BBC, prvi put uživo.
1943. – Predajom nemačkog generala fon Arnima u Tunisu završene su borbe u severnoj Africi u Drugom svetskom ratu.
1947. – Posle godinu dana snimanja, prikazana je “Slavica”, prvi jugoslovenski igrani film posle Drugog svetskog rata. Režiser i scenarista bio je Vjekoslav Afrić, snimatelj Žorž Skrigin, a tumači glavnih uloga – Irena Kolesar, Marjan Lovrić i Ljubiša Jovanović.
1949. – Zvanično je okončana sovjetska desetomesečna blokada Berlina tokom koje je grad snabdevan iz Savezne Republike Nemačke vazdušnim mostom.
1957. – Umro je američki filmski glumac i jedan od najvećih režisera nemog filma Erih fon Štrohajm (Erich von Stroheim) (“Pohlepa”, “Svadbeni marš”, “Kraljica Keli”).
1965. – Zapadna Nemačka je uspostavila diplomatske odnose sa Izraelom, a arapske zemlje su prekinule odnose sa vladom u Bonu.
1988. – Svetska zdravstvena organizacija objavila je da u svetu ima više od 34.000 obolelih od side.
1992. – Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini je na zasedanju u Banja Luci donela odluku o formiranju Vojske Republike Srpske i osnivanju novinske agencije SRNA; nemoćni da spreče širenje sukoba u Bosni, posmatrači EZ napustili su Sarajevo.
1995. – Vlasnici “Rokfeler centra” u Njujorku, iza kojih je stajao japanski kapital, objavili su bankrot.
1997. – Predsednik Rusije Boris Jeljcin i čečenski vođa Aslan Mashadov potpisali su sporazum o obustavi neprijateljstava.
2001. – Umro je popularni pevač Peri Komo (Perry Como), čiji je opušteni vokalni stil šest decenija vladao scenom, sa baladama kao što su “Uhvati zvezdu padalicu” i “Nemoguće”.
2003. – Iranski predsednik Mohamad Katami (Mohammad Khatami) doputovao je u Liban i on je prvi iranski lider koji je posetio Liban od islamske revolucije 1979. godine.
2003. – U dva samoubilačka bombaška napada u Čečeniji, poginulo je najmanje 75, a povređeno stotine osoba.
2003. – Umro je Princ Sadrudin Aga Kan (Sadruddin Aga Khan), bivši komesar Agencije UN za izbeglice i izaslanik UN u Avganistanu.<
NA DANAŠNJI DAN
11. MAJ
1889. – Rođen je jugoslovenski kompozitor Josip Slavenski, profesor Muzičke akademije u Beogradu. U težnji ka oblikovanju nacionalnog izraza, spojio je elemente muzičkog folklora pojedinih balkanskih naroda s modernom evropskom muzičkom tehnikom (“Simfonija orijenta”, “Haos”, “Heliofonija”, “Simfonijski ep”). >>> 330. – Rimski car Konstantin I Veliki proglasio je grčki grad Vizant za novu prestonicu Rimskog carstva. Grad, koji je po njemu nazvan Konstantinopolj (Carigrad) osvojili su Turci 1453. i kao Istanbul bio je prestonica Otomanskog carstva do 1923. 483. –
10. MAJ
1844. – Načelnik Ministarstva prosvete u srpskoj vladi, Jovan Sterija Popović, uputio je svim okružnim načelstvima dopis da se starine šalju u Narodni muzej. Ovaj datum smatra se danom osnivanja Narodnog muzeja u Beogradu, mada je akt o osnivanju donet u septembru>>> 1497. – Italijanski moreplovac Amerigo Vespuči (Vespuchi) krenuo je na prvo putovanje u Novi svet. Doplovio je do obale Brazila i Hondurasa, uveren da je otkrio novi kontinent između Evrope i Azije. 1655. – Britanci su od Španije
9. MAJ
1911. – Grupa oficira, učesnika u dvorskom prevratu i ubistvukralja Aleksandra Obrenovića 1903, osnovala je u Beogradu tajnu organizaciju “Ujedinjenje ili smrt” (“Crna ruka”).>>> 1502. – Španski moreplovac Kristofer Kolumbo (Cristoforo Colombo)isplovio je iz španske luke Kadiz na četvrto i poslednje putovanje u Novi svet. Kolumbo je umro 1506. u Španiji uveren da je na svojim putovanjima stigao u Aziju. 1788. – Britanski parlament je ukinuo trgovinu robljem. 1800. – Rođen je Džon Braun (John Brown), borac za ukidanje ropstva
8. MAJ
1980. – U Beogradu je sahranjen predsednik SFRJ Josip Broz Tito. Sahrani su prisustvovali najviši predstavnici više od 120 zemalja, kao i 200 partija. Direktan prenos sahrane preuzele su televizijske stanice iz više od 40 zemalja.>>> 1439. – Pobedom francuske vojske nad Englezima završena je opsada Orleana u Stogodišnjem ratu. 1794. – U Parizu je, po nalogu Revolucionarnog suda, giljotinom pogubljen francuski hemičar Antoan Lavoazije (Antoine Lavoisier), osnivač moderne hemije. Formulisao je zakon o neuništivosti materije i otkrio proces oksidacije.
